Ε. Μερ - Κ.Περινιόν :« Ο δρόμος για την αυτοδιαχείριση»

 

( εκδ.Ανδρομέδα, 1981)

• Ο πληθωρισμός των λέξεων, ένας καινούργιος πύργος της Βαβέλ, δεν άφησε όρθιο τίποτε. Οι πιο όμορφες λέξεις, έρωτας, λευτεριά, επανάσταση, ευτυχία, δημοκρατία, ξεφτιλίστηκαν και πέρασαν από πολλές περιπέτειες. 33

• Η αυτοδιαχείριση αντιπροσωπεύει μια μεταβολή πιο βαθιά από το να αντικαταστήσουμε μερικούς μηχανισμούς με άλλους. Ένα πρότυπο αυτοδιαχείρισης δεν μπορεί να γίνει ούτε κατά παραγγελία, ούτε με εντολές από ψηλά. Θα ήταν αντίθετο με τις αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται. Στην πραγματικότητα η κοινωνία της αυτοδιαχείρισης χαρακτηρίζεται πρώτα απ’ όλα από την ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων που υπάρχουν ανάμεσα στα άτομα και ανάμεσα στις ομάδες. Που πάει να πει ότι είναι μια κοινωνία όπου κανένας δεν καταπιέζει κανένα και κανείς δεν εκμεταλλεύεται κανέναν. 36

• Όχι σαν ένα «ανθρωπιστικό» βερνίκι περασμένο πάνω στον κολλεκτιβισμό, όχι σαν ένα «επαναστατικό» βερνίκι πάνω στη σοσιαλδημοκρατία, αλλά σαν μια ολοκληρωμένη αντίληψη της κοινωνίας που προτείνουμε, ύστερα από συλλογιστική δράση και σκέψη, για να κάνουμε να γεννηθεί μια άλλη κοινωνική συνείδηση και να αλλάξουμε όλες τις κοινωνικές σχέσεις. 47

• Δεν μπορεί κανείς να είναι ο εαυτός του, παρά σε σχέση διαφοροποίησης και ισότητας με τους άλλους. 49

• Μπροστά σ’ αυτή την καταστροφή των πραγματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, η αυτοδιαχείριση που οι εχθροί της τη λένε ουτοπιστική και επικίνδυνη, επικαλείται απλώς έναν ανώτερο ορθολογισμό. 63

• Δεν μπορούμε να προτείνουμε ένα πρότυπο. Κάθε χώρα έχει τη δική της ιστορία και κουλτούρα. Το να θέλουμε να αντιγράψουμε ένα πρότυπο, που προήλθε από οικονομικές και ιστορικές συνθήκες τελείως διαφορετικές από τις δικές μας, θα ήταν ανόητο.62

• Η αυτοδιαχείριση είναι μια δυνατότητα να δράσουμε και όχι ένα βολικό καταφύγιο για τους ανεύθυνους. 62

• Οι εμπειρίες του παρελθόντος μάς δίνουν ένα μάθημα: δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στον αυτοδιαχειριστικό σοσιαλισμό, αν ορισμένες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και μεθοδικές προϋποθέσεις δεν έχουν προηγουμένως εκπληρωθεί. Οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν τόσο τις δομές, όσο και τη νοοτροπία. 67

• « Ελευθερία είναι πάντα η ελευθερία αυτού που σκέφτεται διαφορετικά». Ρόζα Λούξεμπουργκ

• Σκοπεύουμε ακριβώς στη μεταβολή του συνόλου της κοινωνικής ζωής. Η πείρα όμως, η πρακτική και η ώριμη σκέψη μας δίδαξαν ότι η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας και οι ανασχηματισμοί των δομών δεν αρκούν, αν δεν στηρίζονται σε μια βαθιά διείσδυση σε όλους τους κοινωνικούς τομείς: των ιδεών, των μορφών και των αξιών, που φορείς τους είναι οι άνθρωποι, που συσπειρώνονται γύρω από τον αγώνα για τον αυτοδιαχειριστικό σοσιαλισμό. Έτσι, στη θέση μιας κοινωνίας θεμελιωμένης πάνω στον ατομισμό και τον εγωισμό πρέπει να αναπτυχθεί μια κοινωνία όπου οι αξίες της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης , της ισότητας , της υπευθυνότητας θα παίζουν κύριο ρόλο. 75

• Πρέπει οι οργανώσεις του εργατικού κινήματος να είναι στη λειτουργία τους εικόνα του επιδιωκόμενου σκοπού. Δεν είναι δυνατό να κατακτήσουμε την αυτοδιαχείριση με συνδικάτα ιεραρχικής δομής, για παράδειγμα, ούτε με κόμματα που καλλιεργούν τη λατρεία ενός ηγέτη. 80

• Η κυρίαρχη ιδεολογία που οδηγεί σε τρόπο ζωής και σκέψης ανάλογο με τις προσταγές και τα συμφέροντα του καπιταλισμού έχει σημαδέψει βαθιά τις κοινωνικές δομές και τη νοοτροπία μας… Θα αγωνιστούμε να γεννηθεί μια καινούργια κουλτούρα, δηλαδή ένας άλλος τρόπος ζωής. 81

• Είναι η ίδια η έννοια της ιδιοκτησίας με τη δύναμη που παρέχει στον κάτοχό της που πρέπει να τινάξουμε στον αέρα… Όπως το έχουμε καταλάβει κιόλας, πέρα από την ιδιοκτησία ,αυτό που αμφισβητείται, αυτό που παίζεται, είναι η ίδια η εξουσία. 106

• Η αυτοδιαχείριση λοιπόν προϋποθέτει την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και ανταλλαγής… Η αυτοδιαχείριση δεν αμφισβητεί την ατομική ιδιοκτησία των καταναλωτικών αγαθών. 110

• Το πρόβλημα στην πραγματικότητα είναι να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην ελευθερία και την ισότητα. Αυτό όμως δεν είναι εύκολη δουλειά, γιατί η ελευθερία χωρίς κοινωνικό έλεγχο οδηγεί στη δημιουργία νέας ανισότητας και καινούργιων προνομίων. Γιατί η ισότητα χωρίς το δικαίωμα της ελεύθερης πρωτοβουλίας οδηγεί στη γραφειοκρατία και στη δικτατορία. 116

• Η αυτοδιαχείριση δεν είναι σε καμία περίπτωση το αντίθετο του προγραμματισμού. 118

• Πρέπει να βγάλουμε ένα σημαντικό συμπέρασμα από την εμπειρία των ανατολικών χωρών. Όσο περισσότερο τα κέντρα απόφασης είναι μακριά από τα άτομα που τα αφορούν, τόσο η δημοκρατία γίνεται κενή λέξη, τόσο λιγότερο γίνεται πραγματικότητα. 120

• Τελικά πρέπει να αρνηθούμε μια και καλή:

- την καθαρά πυραμιδική αντίληψη της οργάνωσης των εξουσιών, όπου το μεγαλύτερο μέρος τους θα βρίσκεται συγκεντρωμένο στην κορυφή της πυραμίδας. Αυτή είναι ακριβώς η αντίληψη του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» που λατρεύουν τα κομμουνιστικά κόμματα, όσο και των οπαδών μιας κοινωνίας ολοκληρωτικά βασισμένης πάνω στα εργατικά συμβούλια και μόνο σε αυτά…

- τη δήθεν αυθόρμητη αντίληψη της λεγόμενης «άμεσης» δημοκρατίας. 120

• Ο αυτοδιαχειριστικός σοσιαλισμός δεν θα είναι μια ονειρεμένη κοινωνία, όπου οι ανταγωνισμοί συμφερόντων και απόψεων θα εξαφανιστούν ως δια μαγείας. Αυτό όμως που θα αλλάξει θα είναι η φύση των διαφορών αυτών και ο τρόπος επίλυσής τους. 123

• Αν το σχολείο πρέπει να επιτρέπει την απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων, πρέπει να αναπτύσσει την αυτοσυνείδηση και την κοινωνική συνείδηση μέσα στην προοπτική της αλλαγής και της προόδου. Αυτό προϋποθέτει:

-ανάπτυξη της δημιουργικής ικανότητας , της αυτονομίας της σκέψης του καθένα

- ευνοείται η υπεύθυνη ομαδική δουλειά

- να αναπτυχθούν επιστήμες ανάλυσης και κριτικής του περιβάλλοντος, ώστε ο καθένας να μπορεί, συγχρόνως να τοποθετείται μέσα σε αυτό και να δρα.

Ακόμα προϋποθέτει δραστικές μεθόδους που συνδέοντας την κριτική και την απόκτηση γνώσεων, ενθαρρύνοντας την υπευθυνότητα, να τείνουν, πολύ περισσότερο από το να επιβάλλουν γνώσεις στο μαθητή, να του εμπνεύσουν τη θέληση και το ζήλο να τις αποκτήσει. 129

• Το ειδικευμένο λεξιλόγιο είναι μια από τις πιο πονηρές μορφές καταπίεσης. 132

• Αν ένα κράτος είναι καπιταλιστικό αυτό οφείλεται στην ίδια του την οργάνωση και μορφή. Δεν υπάρχουν για παράδειγμα ροπαλοφόροι αστυνομικοί καπιταλιστές, που είναι κακοί και ροπαλοφόροι αστυνομικοί σοσιαλιστές που είναι καλοί. Υπάρχουν απλά και μόνο ροπαλοφόροι. Είναι η ίδια η ύπαρξη των δυνάμεων της καταπίεσης που καθορίζει στην περίπτωση αυτή το κράτος και όχι μόνο τα πρόσωπα και οι ομάδες που το διοικούν. 137

• Αν αγαπάμε τη ζωή – και πώς θα μπορούσαμε να είμαστε οπαδοί της αυτοδιαχείρισης χωρίς την αγάπη αυτή;- πρέπει να αγαπάμε και το μέλλον με την αβεβαιότητά του. Το άγνωστο είναι αυτό που δίνει όλη τη γοητεία και όλη του τη σημασία στην ομαδική μας περιπέτεια. Τίποτα δεν κατακτιέται προκαταβολικά, το μέλλον θα είναι δικό μας μόνον εφόσον θα το φτιάξουμε με τα δικά μας χέρια.

143-4

• Η αυτοδιαχείριση λοιπόν ζητά τον καινούργιο καθορισμό του χώρου, τόσο στην επιχείρηση, όσο και στην πολεοδομία, που να επιτρέπει την εγκατάσταση και την ανάπτυξη νέων κοινωνικών σχέσεων ελευθερίας και ισότητας. 147

• Στα μάτια μας ισότητα δε θα πει ομοιομορφία ή μονοτονία. Ο αυτοδιαχειριστικός σοσιαλισμός για να είναι αυθεντικός πρέπει να βάλει πρώτο στόχο των κατακτήσεών του το δικαίωμα της διαφοράς. 149

• Σα συνδικαλιστές που είμαστε έχουμε αποκτήσει μέσα από τη συλλογική δράση την εμπειρία τού τι σημαίνει η ικανότητα του καθενός και τα αποθέματα νοημοσύνης και συναισθήματος της πλειοψηφίας, ώστε να μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι η ιδιαιτερότητα του καθένα είναι πηγή πλούτου για όλους. Ξέρουμε ότι ο καθένας έχει κάτι να πει που αξίζει να το ακούσουν όλοι …178