R. DAWKINS « Το εγωιστικό γονίδιο»

ΠΡΟΛΟΓΟΙ

·         Σκοπός μου είναι να εξετάσω τη βιολογία του εγωισμού και του αλτρουισμού . 38

·         Είμαστε μηχανές επιβίωσης, αυτόματα σχήματα, τυφλά προγραμματισμένα για να διατηρούν εγωιστικά μόρια γνωστά ως γονίδια.33

·         Οι εγκέφαλοί μας έχουν εξελιχθεί μέχρι του σημείου να είμαστε ικανοί να επαναστατούμε ενάντια στα εγωιστικά μας γονίδια. Το ότι μπορούμε να το κάνουμε αυτό γίνεται φανερό από το γεγονός ότι χρησιμοποιούμε μεθόδους αντισύλληψης. Η ίδια αρχή μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει σε μια ευρύτερη κλίμακα. 21

·         Η μονάδα αυτή θα καταστεί ουσιαστικά εξ ορισμού, «εγωιστική». Ο αλτρουισμός θα μπορούσε κάλλιστα να ευνοείται σε άλλα επίπεδα. Μήπως η φυσική επιλογή επιλέγει μεταξύ ειδών;…. Ή μήπως η φυσική επιλογή, όπως αντίθετα προτείνω εδώ, επιλέγει μεταξύ γονιδίων;» 11

·         Δεδομένων των κινδύνων που πηγάζουν από ένα τέτοιου είδους σφάλμα, εύκολα βλέπω πώς θα μπορούσε να παρερμηνευτεί ο τίτλος και είναι ένας λόγος για τον οποίο ίσως έπρεπε να επέλεγα το «Αθάνατο γονίδιο». 12

·         Η νοήμων ζωή σε έναν πλανήτη ενηλικιώνεται όταν για πρώτη φορά ανακαλύπτει τα αίτια της ύπαρξής της. 36

·         Για να είμαστε δίκαιοι, και άλλοι είχαν υποψιαστεί  την αλήθεια νωρίτερα, όμως ο Δαρβίνος ήταν ο πρώτος που διατύπωσε μια συνεπή και βάσιμη εκδοχή για το λόγο της ύπαρξής μας.  36

ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ;

·         Όσο κι αν θέλουμε ίσως να πιστεύουμε το αντίθετο, η οικουμενική αγάπη και η ευημερία του είδους ως συνόλου είναι έννοιες που πολύ απλά δεν έχουν νόημα από εξελικτική άποψη. 39

·        Σας προειδοποιώ ότι αν θέλετε όπως εγώ να χτίσετε μια ανθρώπινη κοινωνία στην οποία τα άτομα να συνεργάζονται με γενναιοδωρία και ανιδιοτέλεια για το κοινό καλό, να μην περιμένετε ιδιαίτερη βοήθεια από τη βιολογική μας φύση. Ας προσπαθήσουμε να διδάξουμε τη γενναιοδωρία και τον αλτρουισμό, διότι γεννιόμαστε εγωιστές. Ας κατανοήσουμε σε τι στοχεύουν τα εγωιστικά μας γονίδια, έτσι ώστε να έχουμε τουλάχιστον την ευκαιρία να διαταράξουμε τα σχέδιά τους, κάτι που κανένα άλλο είδος δεν διανοήθηκε ποτέ να κάνει. Όπως συνάγεται από τα παραπάνω σχόλια περί διδασκαλίας, αποτελεί πλάνη –παρεμπιπτόντως, πολύ κοινή- να θεωρούμε ότι τα γενετικά κληρονομούμενα χαρακτηριστικά είναι εξ ορισμού σταθερά και αμετάβλητα. Τα γονίδιά μας μπορεί να μας ορίζουν να είμαστε εγωιστές, όμως δεν υποχρεούμαστε κατ’ ανάγκη να τα υπακούμε για όλη μας τη ζωή. Ίσως απλώς να είναι δυσκολότερο να μάθουμε να είμαστε αλτρουιστές απ’ ό,τι εάν είχαμε προγραμματιστεί γενετικά για αλτρουισμό. Μεταξύ των ζώων ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από τη μοναδικότητα της κυριαρχίας του πολιτισμού, των επιρροών που μαθαίνονται και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά. 40

·         Μια από τις απροσδόκητες συνέπειες της σύγχρονης εκδοχής της δαρβινικής θεωρίας είναι ότι μικρές, φαινομενικά ασήμαντες επιδράσεις πάνω στην πιθανότητα επιβίωσης ενδέχεται να έχουν σημαντικότατο αντίκτυπο στην εξέλιξη. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του τεράστιου διαθέσιμου χρόνου που έχουν οι επιδράσεις αυτές για να γίνουν αισθητές. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι οι παραπάνω ορισμοί του αλτρουισμού και του εγωισμού είναι συμπεριφορικοί και όχι υποκειμενικοί. Δεν ενδιαφέρομαι εδώ για την ψυχολογία των κινήτρων. Δεν θα επιχειρηματολογήσω για το κατά πόσον οι άνθρωποι που συμπεριφέρονται αλτρουιστικά το κάνουν στην «πραγματικότητα» εξαιτίας κρυφών ή υποσυνείδητων εγωιστικών κινήτρων. Ίσως το κάνουν και ίσως όχι, και ενδεχομένως να μη μάθουμε ποτέ, όμως σε κάθε περίπτωση δεν είναι αυτό το θέμα του βιβλίου. Ο ορισμός μου εστιάζει μόνο στο κατά πόσο το αποτέλεσμα της πράξης είναι να μειώσει ή να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσης του υποτιθέμενου αλτρουιστή και τις πιθανότητες επιβίωσης του υποτιθέμενου ευεργετηθέντος. 42

·         Κατόπιν προσεκτικότερης μελέτης συχνά προκύπτει ότι πράξεις φαινομενικού αλτρουισμού αποτελούν στην πραγματικότητα μεταμφιεσμένες πράξεις εγωισμού. Για άλλη μια φορά δεν εννοώ ότι της πράξης υπόκεινται κρυφοεγωιστικά κίνητρα, αλλά ότι οι πραγματικές επιπτώσεις της πράξης στις προσδοκίες επιβίωσης είναι αντίθετες από εκείνες που αρχικά πιστεύαμε. 43

·         Συχνά ο αλτρουισμός εντός της ομάδας συνάδει με τον εγωισμό μεταξύ των ομάδων. Αυτή είναι και μια από τις βάσεις του εργατικού συνδικαλισμού. 49
      Ένα ανθρώπινο έμβρυο μολονότι δεν διαθέτει περισσότερα ανθρώπινα αισθήματα από μια αμοιβάδα, απολαμβάνει πολύ μεγαλύτερο σεβασμό και νομική προστασία απ’ ό,τι ένας ενήλικος χιμπαντζής. Ωστόσο ο χιμπαντζής αισθάνεται και σκέπτεται, σύμφωνα δε με πρόσφατα πειραματικά δεδομένα ίσως είναι ικανός ακόμη και να μάθει μια μορφή ανθρώπινης γλώσσας. Το έμβρυο ανήκει στο δικό μας είδος και εξ αυτού αυτόματα του αποδίδονται ειδικά προνόμια και δικαιώματα. 50

      Θα υποστηρίξω ότι η θεμελιώδης μονάδα της επιλογής και επομένως του εγωισμού, δεν είναι το είδος, ούτε η ομάδα ούτε καν, με την αυστηρή έννοια, το άτομο. Είναι το γονίδιο, η μονάδα της κληρονομικότητας. 52

ΟΙ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΙΣ

·         Η δαρβινική  «επιβίωση του ικανότερου» στην πραγματικότητα αποτελεί μια ειδική περίπτωση του γενικότερου νόμου επιβίωσης του σταθερού. 53

·         Δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε ότι υπάρχει σχέδιο, σκοπός  ή καθοδήγηση. Όταν μια ομάδα ατόμων με την παρουσία ενέργειας σχηματίζει ένα σταθερό μόρφωμα, τείνει να παραμείνει σε αυτό. Η αρχαιότερη μορφή φυσικής επιλογής συνίστατο απλώς στην επιλογή των σταθερών μορφών και στην απόρριψη των μη σταθερών. 55

·         Κάποια στιγμή σχηματίστηκε τυχαία ένα ιδιαίτερα αξιοσημείωτο μόριο. Θα το ονομάσουμε Αντιγραφέα.  Δεν ήταν απαραίτητα το μεγαλύτερο ή το πολυπλοκότερο μόριο που κυκλοφορούσε, ωστόσο διέθετε την εκπληκτική ικανότητα να μπορεί να παράγει αντίγραφα του εαυτού του. 57

·         Με την πραγματοποίηση και διάδοση εσφαλμένων αντιγραφών, η αρχέγονη σούπα γέμισε με έναν πληθυσμό όχι πανομοιότυπων αντιγράφων, αλλά ποικιλιών αντιγραφικών μορίων, όλες «καταγόμενες» από τον ίδιο πρόγονο. 60

·         Οι αντιγραφείς υψηλής μακροζωίας θα έτειναν να γίνουν πιο πολυάριθμοι… Και μια δεύτερη ιδιότητα που πρέπει να υπήρξε ακόμη σημαντικότερη για τη διασπορά κάποιας ποικιλίας αντιγραφέων μέσα στον πληθυσμό ήταν η ταχύτητα της αντιγραφής… Ένα τρίτο χαρακτηριστικό των αντιγραφικών μορίων το οποίο θα επιλέχθηκε θετικά είναι η πιστότητα της αντιγραφής. 60-61

·         Ο επόμενος σημαντικός κρίκος του επιχειρήματος, ένας στον οποίο επέμεινε ο ίδιος ο Δαρβίνος (αν και μιλούσε για ζώα και φυτά και όχι για μόρια) είναι ο ανταγωνισμός. 62

·         Υπήρξε μια μάχη για επιβίωση μεταξύ των ποικιλιών του αντιγραφέα. Δεν γνώριζαν ότι μάχονταν, ούτε ανησυχούσαν γι αυτό. Η μάχη εκτυλίχθηκε χωρίς κακίες και αρνητικά αισθήματα μάλιστα χωρίς αισθήματα κανενός είδους… Οι αντιγραφείς άρχισαν όχι απλώς να υπάρχουν, αλλά να κατασκευάζουν «δοχεία προστασίας» για τους εαυτούς τους – οχήματα για τη συνεχιζόμενη ύπαρξή τους. Οι αντιγραφείς που επιβίωσαν ήταν εκείνοι που κατασκεύασαν μηχανές επιβίωσης μέσα στις οποίες μπορούσαν να ζουν.63

·         Τι είδους περίεργες μηχανές αυτοδιατήρησης θα έφερναν οι χιλιετίες; Ποια θα ήταν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια αργότερα η μοίρα των αρχαίων αντιγραφέων; Δεν εξαφανίστηκαν διότι είναι παλαιοί άρχοντες των τεχνικών της επιβίωσης…. Βρίσκονται μέσα σας και μέσα μου. Μας κατασκεύασαν, σώμα και πνεύμα και η διατήρησή τους είναι η έσχατη λογική της ύπαρξής μας. Έχουν διανύσει πολύ δρόμο αυτοί οι αντιγραφείς. Τώρα ονομάζονται γονίδια και εμείς είμαστε οι μηχανές επιβίωσής τους. 64

ΑΘΑΝΑΤΑ ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΑ

·         Είμαστε μηχανές επιβίωσης, όμως το «είμαστε» δεν αναφέρεται μόνο στους ανθρώπους. Αγκαλιάζει όλα τα ζώα, τα φυτά, τα βακτήρια και τους ιούς. .. Τα διάφορα είδη μηχανών επιβίωσης εμφανίζουν πολύ μεγάλη ποικιλία τόσο στην εξωτερική τους μορφή όσο και στα εσωτερικά τους όργανα. Ένα χταπόδι δεν μοιάζει σε τίποτα με ένα ποντίκι, ενώ και τα δυο διαφέρουν πολύ από μια βελανιδιά. Ωστόσο, είναι μάλλον ομοιόμορφα ως προς τη θεμελιώδη χημεία τους και ειδικότερα οι αντιγραφείς που φέρουν (τα γονίδια) αποτελούν το ίδιο κατά βάση είδος μορίου σε όλους μας –από τα βακτήρια μέχρι τους ελέφαντες. Είμαστε όλοι μηχανές επιβίωσης για το ίδιο είδος αντιγραφέα- μορίων που ονομάζονται DNA-, όμως υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να επιβιώσει κανείς στον κόσμο και οι αντιγραφείς έχουν κατασκευάσει μια τεράστια γκάμα μηχανών για να τους εκμεταλλευτούν. 65

·         Όπως ακριβώς οι πρωτεΐνες  είναι αλυσίδες αμινοξέων, έτσι και τα μόρια του DNA  είναι αλυσίδες νουκλεοτιδίων… Οι νουκλεοτιδικοί δομικοί λίθοι απαντούν σε τέσσερα μόνο διαφορετικά είδη, που συντομογραφικά αποκαλούνται  A,T,C, G. Τα ίδια αυτά είδη απαντούν σε όλα τα ζώα και φυτά. Εκείνο που διαφέρει είναι η σειρά με την οποία συνδέονται μεταξύ τους. Ένας Gδομικός λίθος ανθρώπου είναι από κάθε άποψη πανομοιότυπος με έναν G δομικό λίθο σαλιγκαριού. Όμως η αλληλουχία των δομικών λίθων σε έναν άνθρωπο δεν διαφέρει μονάχα από εκείνη σε ένα σαλιγκάρι. Διαφέρει επίσης –αν και λιγότερο- από την αλληλουχία σε κάθε άλλο άνθρωπο (εκτός από την ειδική περίπτωση των μονοωικών διδύμων) 66

·         Το DNA μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύνολο οδηγιών για την κατασκευή ενός σώματος, γραμμένο στο αλφάβητο των νουκλεοτιδίων A,T,C,G. 67

·         Αυτό σημαίνει ότι κάθε δεδομένο σώμα αποτελεί απλώς ένα προσωρινό όχημα για έναν βραχύβιο συνδυασμό γονιδίων. Ο συνδυασμός των γονιδίων που συνιστά ένα δεδομένο άτομο μπορεί πράγματι να είναι βραχύβιος, όμως τα γονίδια αυτά καθεαυτά είναι δυνητικά πολύ μακρόβια.  Οι δρόμοι τους διαρκώς διασταυρώνονται και ξαναδιασταυρώνονται με το πέρας των γενεών. Το γονίδιο μπορεί να θεωρηθεί ως μια μονάδα που επιβιώνει μέσα από έναν μεγάλο αριθμό διαδοχικών μεμονωμένων σωμάτων. 70

·         Γονίδιο ονομάζεται κάθε τμήμα χρωμοσωμικού υλικού που δυνητικά διαρκεί για αρκετές γενιές, ώστε να λειτουργεί ως μονάδα της φυσικής επιλογής. 76

·         Το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης μιας γενετικής μονάδας μπορεί βολικά να εκφραστεί σε γενιές, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να μεταφραστούν σε χρόνια. Εάν λάβουμε ένα ολόκληρο χρωμόσωμα ως την υποτιθέμενη γενετική μας μονάδα, ο κύκλος ζωής της διαρκεί μια μόνο γενιά. Έστω ότι μιλάμε για το χρωμόσωμά σας 8^α που κληρονομήσατε από τον πατέρα σας. Δημιουργήθηκε μέσα στους όρχεις του πατέρα σας, λίγο πριν από τη σύλληψή σας. Δεν είχε υπάρξει ποτέ πριν σε όλη την ιστορία του κόσμου… Η γενετική μονάδα αυτή άρχισε να αντιγράφει τον εαυτό της μαζί με όλο το υπόλοιπο γενετικό σας υλικό. Τώρα υπάρχει υπό τη μορφή αντιγράφων σε όλο σας το σώμα.  Όταν  όμως εσείς, με τη σειρά σας, κάνετε παιδιά, τότε το συγκεκριμένο χρωμόσωμα θα καταστραφεί καθώς θα φτιάχνετε ωάρια (ή σπερματοζωάρια)… Η διάρκεια ζωής ενός χρωμοσώματος είναι μια γενιά. 77-8

·         Οι μικρότερες υπομονάδες που συναποτελούν τη γενετική μονάδα που εξετάζουμε πιθανότατα υπήρχαν πολύ καιρό. Η γενετική μας μονάδα δημιουργήθηκε σε κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή μόνο υπό την έννοια ότι η συγκεκριμένη διάταξη  των υπομονάδων από τις οποίες αποτελείται δεν υπήρχε μέχρι εκείνη τη στιγμή. Η στιγμή της δημιουργίας μπορεί να έλαβε χώρα αρκετά πρόσφατα, ας πούμε στον παππού ή τη γιαγιά σας. Εάν όμως θεωρήσουμε μια πολύ μικρή γενετική μονάδα, αυτή ενδέχεται να συναρμολογήθηκε για πρώτη φορά μέσα σε έναν  πολύ μακρινότερο συγγενή, ίσως σε έναν πιθηκόμορφο προανθρώπινο πρόγονο. Επιπρόσθετα, μια μικρή γενετική μονάδα μέσα σας μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει το ίδιο βαθιά στο μέλλον, περνώντας άθικτη μέσα από μια μακριά σειρά απογόνων σας. 78-9

·         Μια από τις γενετικές σας μονάδες πιθανώς υπάρχει και στον δεύτερο εξάδελφό σας. Μπορεί να υπάρχει και σε εμένα και στον πρωθυπουργό και στο σκύλο σας, διότι όλοι έχουμε κοινούς προγόνους αν πάμε αρκετά πίσω. 79

·         Μερικές πεταλούδες έχουν δυσάρεστη γεύση. Συνήθως έχουν λαμπερά χρώματα που ξεχωρίζουν και τα πουλιά μαθαίνουν να τις αποφεύγουν από αυτά τα «προειδοποιητικά» σημάδια. Υπάρχουν όμως και ορισμένες πεταλούδες, που δεν έχουν άσχημη γεύση, που εκμεταλλεύονται το παραπάνω γεγονός. Μιμούνται τις αηδιαστικές στη γεύση πεταλούδες. Από τη στιγμή που γεννιούνται τους μοιάζουν στο χρώμα και στο σχήμα (αλλά όχι στη γεύση). Συχνά ξεγελούν τους φυσιοδίφες και επίσης και τα πουλιά.80

·         Για να είμαι ειλικρινής, το βιβλίο αυτό δεν θα έπρεπε να λέγεται Το εγωιστικό σιστρόνιο ή το εγωιστικό χρωμόσωμα, αλλά Το ελαφρώς εγωιστικό μεγάλο τμήμα χρωμοσώματος και το ακόμη πιο εγωιστικό μικρό τμήμα χρωμοσώματος. 82

·         Ένα άλλο γνώρισμα της σωματιδιακής φύσης του γονιδίου είναι ότι δεν γερνά. Δεν έχει περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει όταν έχει ηλικία ενός εκατομμυρίου ετών απ΄ότι ήταν μόλις εκατό ετών. Πηδάει από σώμα σε σώμα δια μέσου των γενεών, χειριζόμενο το ένα σώμα μετά το άλλο με τον τρόπο του και για τους σκοπούς του, εγκαταλείποντας μια σειρά θνητών σωμάτων προτού αυτά βυθιστούν στη  φθορά και το θάνατο. 84

·         Όπως ακριβώς ένας πληθυσμός νοθεύεται από άλλους πληθυσμούς, έτσι και η κληρονομιά ενός ατόμου νοθεύεται από εκείνη του σεξουαλικού συντρόφου του. Τα παιδιά σας είναι μόνο κατά το ήμισυ εσείς, και τα εγγόνια σας μόνο κατά το ¼. Στην καλύτερη περίπτωση έπειτα από λίγες γενιές μπορείτε να ελπίζετε σε ένα μεγάλο αριθμό απογόνων, ο καθένας εκ των οποίων θα φέρει ελάχιστο μόνο μέρος σας-λίγα γονίδια-, έστω και αν κάποιοι φέρουν επιπλέον και το επώνυμό σας. 85

·         Στο γονιδιακό επίπεδο, ο αλτρουισμός οφείλει να είναι κακός και ο εγωισμός καλός… Τα γονίδια ανταγωνίζονται ευθέως με τα αλληλόμορφά τους για την επιβίωση, μιας και τα αλληλόμορφά τους στη γονιδιακή δεξαμενή είναι αντίπαλοι για την ίδια θέση πάνω στα χρωμοσώματα των μελλοντικών γενεών. Κάθε γονίδιο το οποίο συμπεριφέρεται με τέτοιον τρόπο ώστε να αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσής του στη γονιδιακή δεξαμενή εις βάρος των αλληλόμορφών του θα τείνει εξ ορισμού, ταυτολογικά, να επιβιώνει. Το γονίδιο είναι η βασική μονάδα του εγωισμού. 87

·         Οι διαφορές έχουν την καθοριστική σημασία στην ανταγωνιστική πάλη για την επιβίωση. Και οι γενετικά ελεγχόμενες διαφορές είναι αυτές που έχουν σημασία για την εξέλιξη. 88

·         Ένα γονίδιο που συνεργάζεται καλά με τα περισσότερα από τα άλλα γονίδια τα οποία πιθανώς θα συναντήσει σε διαδοχικά σώματα, δηλαδή με τα γονίδια του συνόλου της γονιδιακής δεξαμενής, θα τείνει να έχει ένα πλεονέκτημα. 91

·         Ένα γονίδιο που προκαλεί την ανάπτυξη καρκίνου σε ηλικιωμένα σώματα θα μπορούσε να μεταβιβαστεί σε πολλούς απογόνους, διότι τα άτομα που το φέρουν θα αναπαράγονταν προτού εμφανίσουν καρκίνο. Από την άλλη μεριά, ένα γονίδιο το οποίο προκαλεί την ανάπτυξη καρκίνου σε νεαρά ενήλικα σώματα δεν θα μεταβιβαστεί σε τόσο πολλούς απογόνους, ενώ ένα γονίδιο που προκαλεί την εμφάνιση θανατηφόρου καρκίνου σε μικρά παιδιά δεν μεταβιβάζεται σε κανέναν απόγονο. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η γεροντική φθορά αποτελεί απλώς ένα παρεπόμενο της συσσώρευσης στη γονιδιακή δεξαμενή θνησιγόνων και ημιθνησιγόνων γονιδίων που η δράση τους εκδηλώνεται αργά στη ζωή, τα οποία κατόρθωσαν να γλιστρήσουν μέσα από το προστατευτικό δίχτυ της φυσικής επιλογής ακριβώς επειδή η δράση τους εκδηλώνεται αργά. 94

·         Κατά πρώτον, θα μπορούσαμε να απαγορεύσουμε την αναπαραγωγή πριν από κάποια ηλικία, ας πούμε τα σαράντα… Κατά δεύτερον θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να «ξεγελάσουμε» τα γονίδια ώστε να νομίζουν ότι το σώμα μέσα στο οποίο βρίσκονται είναι νεότερο απ’ ό,τι στην πραγματικότητα. 95

·         Εξαιτίας του σεξ και του επιχιασμού, η γονιδιακή δεξαμενή αναδεύεται διαρκώς και τα γονίδια εν μέρει ανακατεύονται. Η εξέλιξη είναι η διαδικασία μέσω της οποίας μερικά γονίδια γίνονται περισσότερο πολυάριθμα στη γονιδιακή δεξαμενή και άλλα λιγότερο. 100

Η ΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΜΗΧΑΝΗ
 

·         Ένας μεγάλος κλάδος μηχανών επιβίωσης, που σήμερα ονομάζεται φυτά, άρχισε να χρησιμοποιεί απευθείας το ηλιακό φως για να κατασκευάζει πολύπλοκα μόρια από απλούστερα, επαναδραστηριοποιώντας, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα τις συνθετικές διεργασίες της αρχέγονης σούπας. Ένας άλλος κλάδος, που σήμερα είναι γνωστός ως ζώα, «ανακάλυψε» πώς να εκμεταλλεύεται τη χημική εργασία των φυτών, είτε τρώγοντάς τα είτε τρώγοντας άλλα ζώα. 101

·         Μπορεί να είναι αποικίες γονιδίων, αλλά ως προς τη συμπεριφορά τους τα σώματα έχουν αναμφισβήτητα αποκτήσει δική τους ατομικότητα. Ένα ζώο κινείται ως συντονισμένο όλον, ως μονάδα. Υποκειμενικά νιώθω ως μονάδα, όχι ως αποικία. Αυτό είναι αναμενόμενο. Η φυσική επιλογή έχει ευνοήσει γονίδια τα οποία συνεργάζονται με άλλα γονίδια.102

·         Τα ζώα μετατράπηκαν σε ενεργητικά, δραστήρια γονιδιακά οχήματα:γονιδιακές μηχανές… Και τα φυτά κινούνται, αλλά πολύ αργά. 103

·         Οι εγκέφαλοι μπορούν να θεωρηθούν ανάλογοι στη λειτουργία τους με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Είναι ανάλογοι στο ότι και τα δυο είδη μηχανών παράγουν πολύπλοκα πρότυπα εξόδου, έπειτα από ανάλυση πολύπλοκων προτύπων εισόδου και αναφορά σε αποθηκευμένες πληροφορίες. 105

·         Τα γονίδια ελέγχουν και εκείνα τη συμπεριφορά των μηχανών επιβίωσής τους. Όχι άμεσα, σαν μαριονετίστες, αλλά έμμεσα, σαν προγραμματιστές υπολογιστών. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να την προγραμματίσουν εκ των προτέρων. Στη συνέχεια η μηχανή επιβίωσης είναι μόνη της και τα γονίδια δεν μπορούν παρά να μένουν παθητικά μέσα της.  Γιατί δεν αναλαμβάνουν τα ηνία, ώστε να έχουν ανά πάσα στιγμή τον έλεγχο; Η απάντηση είναι ότι δεν μπορούν εξαιτίας προβλημάτων χρονικής υστέρησης. 111

·         Τα γονίδια μπορούν μονάχα να κάνουν το καλύτερο δυνατό εκ των προτέρων, κατασκευάζοντας για τον εαυτό τους έναν γρήγορο επιτελικό υπολογιστή και προγραμματίζοντάς τον εκ των προτέρων με κανόνες και «συμβουλές» για να αντιμετωπίσει όσο περισσότερα ενδεχόμενα μπορούν να προβλέψουν. Όμως η ζωή όπως και το σκάκι, προσφέρει πολύ περισσότερα διαφορετικά ενδεχόμενα από όσα μπορούν να προβλεφθούν. Όπως οι σχεδιαστές των σκακιστικών προγραμμάτων, τα γονίδια πρέπει να διδάξουν στις μηχανές επιβίωσής τους όχι εξειδικευμένες τεχνικές αλλά γενικές στρατηγικές και τεχνάσματα του σιναφιού της ζωής.114

·         Τα άτομα εκείνα των οποίων τα γονίδια κατασκευάζουν εγκεφάλους που τείνουν να τζογάρουν σωστά έχουν ως άμεση συνέπεια, περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν και επομένως να διαδώσουν τα ίδια εκείνα γονίδια. Μπορούμε τα τραβήξουμε τη μεταφορά του τζογαρίσματος λίγο ακόμη. Ένας τζογαδόρος οφείλει να σκέφτεται τρία βασικά μεγέθη: το ποσό που στοιχηματίζει, τις πιθανότητες κέρδους και το βραβείο. 116

·         Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες μεθόδους πρόβλεψης του μέλλοντος είναι η προσομοίωση… Οι μηχανές επιβίωσης που μπορούν να προσομοιώσουν το μέλλον βρίσκονται ένα βήμα πιο μπροστά από τις μηχανές επιβίωσης που μπορούν να μάθουν μόνο βάσει της πραγματικής μεθόδου δοκιμής και  λάθους. 120

·          Η εξέλιξη της δυνατότητας προσομοίωσης φαίνεται πως έφτασε στο απόγειό της με την ανάπτυξη της υποκειμενικής συνείδησης. Το  γιατί συνέβη αυτό είναι για μένα το βαθύτερο μυστήριο που αντιμετωπίζει η σύγχρονη βιολογία. . Ίσως η συνείδηση αναδύεται όταν η προσομοίωση του κόσμου από τον εγκέφαλο γίνεται τόσο πλήρης ώστε να πρέπει να περιλαμβάνει και ένα μοντέλο του εαυτού του. 121

·         Στις μέλισσες υπάρχει μια λοιμώδης νόσος που ονομάζεται σήψη γόνου. Η ασθένεια προσβάλλει τις προνύμφες μέσα στα κελιά τους. Από τις οικόσιτες ποικιλίες που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι, μερικές είναι περισσότερο ευπρόσβλητες απ’ ό,τι άλλες, και η διαφορά μεταξύ των ποικιλιών έγκειται τουλάχιστον σε μερικές περιπτώσεις στη συμπεριφορά τους. Στις λεγόμενες υγιεινές ποικιλίες, οι μέλισσες γρήγορα εξαλείφουν τις επιδημίες με το να εντοπίζουν τις προσβεβλημένες προνύμφες, να τις σέρνουν από τα κελιά τους και να τις πετούν έξω από την κυψέλη. 123

·         Όποτε εξελίσσεται ένα σύστημα επικοινωνίας, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος κάποιοι να χρησιμοποιήσουν το σύστημα για τους δικούς τους σκοπούς. Έχοντας ανατραφεί με τη θεώρηση ότι η εξέλιξη ευνοεί το καλό του είδους, είναι φυσικό να σκεφτόμαστε αρχικά ότι οι ψεύτες και οι απατεώνες οφείλουν να ανήκουν σε διαφορετικά είδη: θηρευτές, αρπακτικά, παράσιτα κοκ. Εντούτοις, θα πρέπει να αναμένουμε ότι το ψέμα, η απάτη, και η εγωιστική εκμετάλλευση της επικοινωνίας θα αναδύονται όποτε τα συμφέροντα των γονιδίων διαφορετικών ατόμων αποκλίνουν. Αυτό ισχύει και για άτομα του ίδιου είδους. 130

ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΕΓΩΙΣΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ

·         Ως εξελικτικά σταθερή στρατηγική (ΕΕΣ) ορίζεται μια στρατηγική η οποία εάν υιοθετηθεί από τα περισσότερα μέλη ενός πληθυσμού δεν μπορεί να υπερνικηθεί από κάποια εναλλακτική στρατηγική. Είναι μια λεπτή και σημαντική ιδέα. Θα μπορούσαμε να την εκφράσουμε αλλιώς λέγοντας ότι η καλύτερη στρατηγική για ένα άτομο εξαρτάται από το τι κάνει η πλειονότητα του πληθυσμού. Εφόσον το υπόλοιπο του πληθυσμού αποτελείται από άτομα το καθένα εκ των οποίων προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τη δική του επιτυχία, η μόνη στρατηγική που διατηρείται είναι κάποια που όταν εξελιχθεί δεν μπορεί να υπερνικηθεί από κανένα αποκλίνον άτομο. 136

·         Τι συμβαίνει εάν τα άτομα διατηρούν κάποιου είδους μνήμη των εκβάσεων περασμένων μαχών; Αυτό εξαρτάται από το κατά πόσον η μνήμη είναι ειδική ή γενική. Οι γρύλλοι διατηρούν μια γενική μνήμη του τι συνέβη σε προηγούμενες μάχες. Ένας γρύλλος που πρόσφατα νίκησε πολλές μάχες αποκτά συμπεριφορά γερακιού. Ένας γρύλλος που προέρχεται από μια σειρά χαμένων μαχών αποκτά συμπεριφορά περιστεριού. 154

·         Ίσως ο πληθυσμός ως σύνολο να φαίνεται πως συμπεριφέρεται σαν μια και μοναδική αυτορρυθμιζόμενη μονάδα. Η ψευδαίσθηση αυτή, όμως παράγεται από την επιλογή που πραγματοποιείται στο επίπεδο του μεμονωμένου γονιδίου. Τα γονίδια επιλέγονται βάσει των «προσόντων» τους. Τα προσόντα όμως κρίνονται βάσει των επιδόσεών τους πάνω στο υπόβαθρο του εξελικτικά σταθερού συνόλου που αποτελεί η εκάστοτε γονιδιακή δεξαμενή. 161

·         Τα ολοκληρωμένα σώματα υπάρχουν επειδή αποτελούν προϊόντα ενός εξελικτικά σταθερού συνόλου εγωιστικών γονιδίων. 162

ΓΟΝΙΔΙΟΤΕΧΝΙΑ
 

·         Τι είναι εκείνο που ένα μεμονωμένο εγωιστικό γονίδιο προσπαθεί να πετύχει; Προσπαθεί να γίνει πιο πολυάριθμο στη γονιδιακή δεξαμενή. Αυτό βασικά το κάνει συμμετέχοντας στον προγραμματισμό των σωμάτων μέσα στα οποία τυχαίνει να βρεθεί, κατά τρόπο ώστε αυτά να επιβιώνουν και να αναπαράγονται.163

·         Υπάρχουν άραγε ευλογοφανείς τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν τα γονίδια να «αναγνωρίζουν» αντίγραφά τους σε  άλλα άτομα; Η απάντηση είναι ναι. Εύκολα δείχνουμε ότι οι στενοί συγγενείς έχουν υψηλότερη του μέσου όρου πιθανότητα να διαθέτουν κοινά γονίδια. Προ πολλού έχει καταστεί σαφές ότι αυτός πρέπει να είναι ο λόγος για τον οποίο είναι τόσο διαδεδομένος ο αλτρουισμός των γονέων προς τα παιδιά τους… Αν ένα άτομο πεθάνει για να σώσει δέκα στενούς συγγενείς, τότε ίσως χάνεται ένα αντίγραφο του γονιδίου για αλτρουισμό προς συγγενείς, όμως σώζεται μεγαλύτερος αριθμός αντιγράφων του ίδιου γονιδίου. 166

·         Τα ζώα χρειάζονται έναν απλό κανόνα δράσης, υπαγορευμένο από τα γονίδιά τους, ο οποίος να μην ενέχει την επίγνωση του απώτατου σκοπού της δράσης, αλλά ωστόσο να λειτουργεί τουλάχιστον υπό μέσες συνθήκες. Εμείς οι άνθρωποι είμαστε εξοικειωμένοι με τους κανόνες, είναι δε τέτοια η ισχύς τους ώστε εάν είμαστε στενόμυαλοι, συχνά υπακούμε σε έναν κανόνα, ακόμα κι όταν μπορούμε ξεκάθαρα να δούμε ότι δεν ωφελεί ούτε εμάς ούτε κανέναν άλλο. Για παράδειγμα, ορισμένοι ορθόδοξοι Εβραίοι και μουσουλμάνοι θα προτιμούσαν να λιμοκτονήσουν παρά να παραβούν τον κανόνα ο οποίος υπαγορεύει να μην τρώνε χοιρινό. 180

·         Έχει καταγραφεί τουλάχιστον μια καλά τεκμηριωμένη ιστορία ανθρώπου τον οποίο έσωσε από πνιγμό ένα άγριο δελφίνι. Αυτό θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί ως μια αστοχία του κανόνα για διάσωση μελών του κοπαδιού από πνιγμό. Ο ορισμός του μέλους του κοπαδιού που πνίγεται θα μπορούσε στο πλαίσιο του κανόνα να είναι: « ένα πράγμα μακρύ, που σφαδάζει και ασφυκτιά κοντά στην επιφάνεια».181

·         Οι γιαγιάδες από την πλευρά της μητέρας μπορούν να είναι πιο σίγουρες για τα εγγόνια τους απ’ ό,τι οι γιαγιάδες από την πλευρά του πατέρα και ίσως αναμέναμε οι πρώτες να επιδεικνύουν περισσότερο αλτρουισμό από όσο οι δεύτερες. 190

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ
 

·         Εφόσον οι πληθυσμοί τείνουν να αυξάνουν κατά ένα ορισμένο ποσοστό ανά γενιά, έπεται ότι, εάν μεγαλώσουμε την απόσταση ανάμεσα στις γενιές, ο πληθυσμός θα αυξάνει με μικρότερο ρυθμό ανά έτος. Τα πανό που γράφουν «σταματήστε στα δυο» θα μπορούσαν κάλλιστα να έλεγαν «Ξεκινήστε στα 30»! Σε κάθε περίπτωση πάντως η επιταχυνόμενη πληθυσμιακή αύξηση συνεπάγεται σοβαρά προβλήματα. 195

·         Αποτελεί  μια απλή λογική αλήθεια ότι αν εξαιρέσουμε τη μαζική μετανάστευση στο Διάστημα, με πυραύλους να εκτοξεύονται με ρυθμό αρκετών εκατομμυρίων ανά δευτερολεπτο, οι ανεξέλεγκτοι ρυθμοί γεννήσεων θα οδηγήσουν αναπόδραστα σε αποκρουστικά αυξημένους ρυθμούς θανάτων. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι η απλή αυτή αλήθεια δεν γίνεται κατανοητή από τους ηγέτες εκείνους οι οποίοι απαγορεύουν στους οπαδούς τους να χρησιμοποιούν αποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης. Εκφράζουν την προτίμησή τους προς τις «φυσικές» μεθόδους περιορισμού του πληθυσμού και τέτοια ακριβώς θα είναι η μέθοδος που θα γνωρίσουν. Λέγεται λιμοκτονία. 197

·         Η μητέρα οφείλει να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ της γέννησης και της φροντίδας. Η συνολική ποσότητα τροφής και άλλων πόρων την οποία ένα μεμονωμένο θηλυκό –ή ένα ζεύγος γονέων- μπορεί να συγκεντρώσει, συνιστά τον περιοριστικό παράγοντα που καθορίζει τον αριθμό των παιδιών τα οποία μπορεί να αναθρέψει. 205

·         Η αντισύλληψη μερικές φορές κατηγορείται ως «αφύσικη». Έτσι ακριβώς είναι. Πολύ αφύσικη. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι το ίδιο ισχύει και για το κράτος πρόνοιας. Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι από εμάς θεωρούν το κράτος πρόνοιας άκρως επιθυμητό. Ωστόσο δεν μπορείς να έχεις ένα αφύσικο κράτος πρόνοιας παρά μόνο αν έχεις επίσης και έναν αφύσικο έλεγχο γεννήσεων. Ειδάλλως το τελικό αποτέλεσμα θα είναι δυστυχία ακόμη μεγαλύτερη από εκείνη που απαντά στη φύση. Το κράτος πρόνοιας αποτελεί πιθανώς το σπουδαιότερο αλτρουιστικό σύστημα που το ζωικό βασίλειο γνώρισε ποτέ. Όμως κάθε αλτρουιστικό σύστημα είναι εγγενώς ασταθές, διότι είναι δεκτικό στην κατάχρηση από μέρους εγωιστικών ατόμων έτοιμων να το εκμεταλλευτούν. Όσοι μεμονωμένοι άνθρωποι κάνουν περισσότερα παιδιά από όσα μπορούν να αναθρέψουν είναι πιθανότατα, στις πιο πολλές περιπτώσεις πολύ αδαείς για να κατηγορηθούν για συνειδητή κακοήθη εκμετάλλευση. Τα παντοδύναμα ιδρύματα και οι ηγέτες που σκόπιμα τους παροτρύνουν να το πράξουν μου φαίνονται περισσότερο ύποπτοι. 206

·         Οι μεμονωμένοι γονείς  ασκούν οικογενειακό προγραμματισμό, υπό την έννοια όμως ότι βελτιστοποιούν τους δικούς τους ρυθμούς γεννήσεων παρά ότι τους περιορίζουν προς κοινό όφελος. Προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τον αριθμό των παιδιών τους που θα επιβιώσουν και αυτό σημαίνει να μη γεννήσουν ούτε πάρα πολλά παιδιά, αλλά ούτε και πολύ λίγα. Τα γονίδια που ωθούν ένα άτομο να γεννήσει υπερβολικά πολλά παιδιά τείνουν να εκλείπουν από τη γονιδιακή δεξαμενή, διότι όσα παιδιά περιέχουν τέτοια γονίδια τείνουν να μην επιβιώνουν μέχρι την ενηλικίωσή τους.212

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ
 

·         Κάθε συγκεκριμένο ενήλικο θηλυκό έχει, για ολόκληρη τη ζωή του ορισμένη ποσότητα γονικής επένδυσης διαθέσιμη για επένδυση σε παιδιά… Αυτή αντιπροσωπεύει το σύνολο της τροφής την οποία μπορεί να συλλέξει ή να παρασκευάσει καθ’ όλη τη ζωή του, των κινδύνων τους οποίους είναι διατεθειμένο να αναλάβει και της ενέργειας και προσπάθειας που έχει τη δυνατότητα να καταβάλει για την ευημερία των παιδιών του. Πώς πρέπει ένα νεαρό θηλυκό στο ξεκίνημα της ενήλικης ζωής του να επενδύσει τους πόρους μιας ολόκληρης ζωής; Ποια σοφή επενδυτική στρατηγική να ακολουθήσει; Έχουμε ήδη δει από τη θεωρία του Lack ότι δεν πρέπει να καταμερίσει την επένδυσή του σε πολύ μικρά μέρη, διανέμοντάς την σε πάρα πολλά παιδιά. Με τον τρόπο αυτό θα χάσει υπερβολικά πολλά γονίδια: δεν θα αποκτήσει αρκετά εγγόνια. Από την άλλη μεριά, δεν πρέπει να αφιερώσει όλη την επένδυσή του σε πολύ λίγα (κακομαθημένα) παιδιά. Αυτό ουσιαστικά θα του εξασφάλιζε ότι θα αποκτήσει κάποια εγγόνια, όμως οι αντίπαλοι που θα επενδύσουν στο βέλτιστο αριθμό παιδιών θα καταλήξουν με περισσότερα. 216-7

·         Μια γυναίκα δεν θα μπορούσε να επενδύσει εξολοκλήρου στα εγγόνια της εάν συνέχιζε να γεννά δικά της παιδιά. Οπότε, τα γονίδια για την απώλεια της αναπαραγωγικής γονιμότητας κατά τη μέση ηλικία έγιναν πιο πολυάριθμα, εφόσον βρίσκονταν μέσα στα σώματα των εγγονιών των οποίων η επιβίωση υποβοηθήθηκε από τον αλτρουισμό τη γιαγιάς τους. Αυτή είναι μια πιθανή εξήγηση για την εξέλιξη της εμμηνόπαυσης στα θηλυκά. Το ότι η γονιμότητα στα αρσενικά δεν μειώνεται απότομα αλλά βαθμιαία, οφείλεται πιθανότατα στο ότι τα αρσενικά ούτως ή άλλως δεν επενδύουν τόσο πολλά σε κάθε μεμονωμένο παιδί όσο τα θηλυκά. Εάν το αρσενικό μπορεί να συνεχίσει να τεκνοποιεί με νεαρές γυναίκες, θα συμφέρει πάντα ακόμη και έναν πολύ ηλικιωμένο άντρα να επενδύει σε παιδιά παρά σε εγγόνια.220

·         (Η μητέρα) μπορεί να ωφελήσει τα γονίδιά της περισσότερο επενδύοντας ικανό μερίδιο των πόρων της στα παιδιά της. Αυτό συμβαίνει επειδή εκείνα είναι νεότερα και πιο αβοήθητα από ό,τι η ίδια και επομένως μπορούν να ωφεληθούν περισσότερο από κάθε μονάδα επένδυσης από όσο εκείνη. τα γονίδια για επένδυση σε άτομα πιο αβοήθητα συγκριτικά με τον εαυτό μπορούν να επικρατήσουν στη γονιδιακή δεξαμενή, ακόμη κι αν οι ευεργετηθέντες μοιράζονται ένα μικρό μόνο μέρος των γονιδίων του ευεργέτη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα ζώα επιδεικνύουν γονικό αλτρουισμό και γενικότερα οποιουδήποτε είδους αλτρουισμό προς συγγενείς. 221

·          Έχετε ακούσει ποτέ νεογέννητα γουρούνια να στριγγλίζουν πασχίζοντας να βρεθούν πρώτα πάνω στη μητέρα τους όταν εκείνη ξαπλώνει για να τα ταΐσει; Ή μικρά αγόρια να τσακώνονται για το τελευταίο κομμάτι κέικ; Η εγωιστική πλεονεξία φαίνεται να χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος της παιδικής συμπεριφοράς. 222

·         Εν γένει ένα παιδί «πρέπει» να υφαρπάζει περισσότερη γονική επένδυση από όση αντιστοιχεί στο μερίδιό του, αλλά μέχρις ενός σημείου. Μέχρι ποιου σημείου; Μέχρι εκείνου στο οποίο το συνεπαγόμενο καθαρό κόστος  για τα αδέρφια του που έχουν γεννηθεί και που μπορούν να γεννηθούν γίνεται ακριβώς διπλάσιο του οφέλους το οποίο συνεπάγεται η υφαρπαγή για το ίδιο. 222

·         Λίγο αργότερα θα έρθει η στιγμή που και το ίδιο το παιδί θα ωφελούσε περισσότερο τα γονίδιά του απογαλακτίζοντας τον εαυτό του. Αυτή είναι η στιγμή κατά την οποία ένα λίτρο γάλα μπορεί πια να ωφελήσει περισσότερο τα αντίγραφα των γονιδίων του που ενδέχεται να είναι παρόντα μέσα στα αδέλφια του σε σχέση με τα γονίδια που είναι παρόντα μέσα στον εαυτό του. 223

·         Το παιδί θα εξαπατήσει σε κάθε ευκαιρία. Θα υποκριθεί ότι είναι περισσότερο πεινασμένο από όσο είναι, ενδεχομένως ότι είναι νεότερο, ότι διατρέχει περισσότερο κίνδυνο από όσο πραγματικά διατρέχει. Είναι πολύ μικρό και αδύναμο για να επιβληθεί στους γονείς με σωματικό τρόπο, ωστόσο χρησιμοποιεί κάθε ψυχολογικό μέσο που έχει στη διάθεσή του: ψέμα, εξαπάτηση, παραπλάνηση, εκμετάλλευση, μέχρι το σημείο εκείνο στο οποίο αρχίζει να τιμωρεί τους συγγενείς του περισσότερο από όσο του επιτρέπει η γενετική του συγγένεια προς αυτούς. 226

·         Όπως και οι κούκοι, οι μαυρολαιμοδείκτες γεννούν τα αβγά τους σε φωλιές άλλων πουλιών. Ο νεοσσός είναι εξοπλισμένος με ένα οξύληκτο, κυρτό ράμφος. Μόλις ξεπροβάλει από το αβγό, όταν είναι ακόμη τυφλός, γυμνός και κατά τα άλλα αβοήθητος, τρυπά και κατακρεουργεί τα θετά του αδέλφια μέχρι θανάτου: τα νεκρά αδέλφια δεν σε ανταγωνίζονται για την τροφή! Ο γνώριμος βρετανικός κούκος επιτυγχάνει το ίδιο αποτέλεσμα με ελαφρώς διαφορετικό τρόπο. Έχει μικρό χρόνο επώασης, οπότε ο νεοσσός εκκολάπτεται πριν από τα θετά του αδέλφια. Μόλις βγει από το αβγό, τυφλά και μηχανικά, αλλά με ισοπεδωτική αποτελεσματικότητα, πετάει τα άλλα αβγά έξω από τη φωλιά. 229

·         Αν υπάρχει ένα ηθικό δίδαγμα που μπορεί να βγει, αυτό είναι ότι πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά μας τον αλτρουισμό, διότι δεν μπορούμε να τον περιμένουμε ως μέρος της βιολογικής τους φύσης. 238

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΦΎΛΩΝ

·         Ποια όμως είναι η ουσία της αρσενικότητας; Στο κάτω κάτω τι ακριβώς καθορίζει ένα θηλυκό;… Στους βατράχους λόγου χάρη κανένα φύλο δεν έχει πέος… Υπάρχει ωστόσο ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό των φύλων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διακρίνουμε τα αρσενικά ως αρσενικά και τα θηλυκά ως θηλυκά για όλα τα ζώα και τα φυτά: τα γεννητικά κύτταρα – οι «γαμέτες» των αρσενικών είναι πολύ μικρότεροι και πολύ περισσότεροι σε σχέση με τους γαμέτες των θηλυκών. Αυτό ισχύει τόσο για τα ζώα όλο και για τα φυτά. Η μια ομάδα ατόμων έχει μεγάλα γεννητικά κύτταρα και για να την περιγράψουμε χρησιμοποιούμε χάριν ευκολίας τη λέξη θηλυκά. Η άλλη ομάδα την οποία βολεύει να βαπτίσουμε αρσενικά, έχει μικρά γεννητικά κύτταρα.  241

·         Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε να εξελίσσονται δυο αποκλίνουσες φυλετικές  «στρατηγικές». Από τη μια υπήρχε η «έντιμη» στρατηγική της υψηλής επένδυσης. Αυτή αυτομάτως έστρωσε το δρόμο για τη μικρής επένδυσης στρατηγική  εκμετάλλευσης… Οι έντιμοι γαμέτες έγιναν ωάρια και οι εκμεταλλευτές σπερματοζωάρια. 243

·         Στο μακρύ ταξίδι του δια μέσου των γενεών ένα μέσο γονίδιο θα περάσει περίπου το μισό χρόνο του μέσα σε αρσενικά σώματα και τον άλλο μισό μέσα σε θηλυκά. Οι επιδράσεις ορισμένων γονιδίων εκδηλώνονται μόνο μέσα στα σώματα του ενός φύλου. Οι γονιδιακές αυτές επιδράσεις ονομάζονται φυλοπεριορισμένες. Ένα γονίδιο που ελέγχει το μήκος του πέους εκδηλώνει την επίδρασή του μόνο στα αρσενικά σώματα, όμως βρίσκεται επίσης και μέσα στα θηλυκά σώματα, όπου μάλιστα ενδέχεται να ασκεί κάποια εντελώς  διαφορετική επίδραση. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ένας άντρας να μην κληρονομούσε από τη μητέρα του την τάση να αναπτύξει μεγάλο πέος. 247

·         Τα αρσενικά ποντίκια εκκρίνουν μια χημική ουσία η οποία μπορεί να προκαλέσει αποβολή σε ένα έγκυο θηλυκό εάν αυτό τη μυρίσει. Η αποβολή συμβαίνει μόνο όταν η οσμή διαφέρει από του προηγούμενου συντρόφου της. Με αυτό τον τρόπο το αρσενικό ποντίκι καταστρέφει τα δυνητικά θετά παιδιά του και καθιστά τη νέα του σύζυγο δεκτική στις δικές του σεξουαλικές προτάσεις. 250

·         Επιμένοντας σε μια μακρά περίοδο αρραβώνων το θηλυκό αποπέμπει τους περιστασιακούς μνηστήρες και τελικά συνουσιάζεται μόνο με ένα αρσενικό που απέδειξε εκ των προτέρων ότι διαθέτει τα χαρίσματα της αφοσίωσης και της επιμονής. Στην πραγματικότητα η σεμνοτυφία των θηλυκών είναι πολύ διαδεδομένη στα ζώα όπως και οι παρατεταμένες ερωτοτροπίες ή οι μακρές περίοδοι αρραβώνων. Όπως έχουμε δει, ένας μακρύς αρραβώνας μπορεί επίσης να ωφελήσει και το αρσενικό όταν ελλοχεύει ο κίνδυνος να εξαπατηθεί  και να αναθρέψει το παιδί ενός άλλου αρσενικού.  253

·         Αν όλα τα θηλυκά ενός πληθυσμού υποχρέωναν τα αρσενικά, προτού αυτά συναινέσουν στη συνουσία μαζί τους, να φέρουν εις πέρας κάποιο δύσκολο και πολυέξοδο έργο, όπως το να σκοτώσουν ένα δράκο, ή  να αναρριχηθούν στην κορυφή ενός βουνού, θεωρητικά θα μπορούσαν να αμβλύνουν τον πειρασμό των αρσενικών να τις εγκαταλείψουν μετά τη συνουσία. Κάθε αρσενικό που θα έμπαινε στον πειρασμό να εγκαταλείψει τη σύντροφό του  και να προσπαθήσει να διαδώσει περισσότερα από τα γονίδιά του μέσω ενός άλλου θηλυκού θα αποθαρρυνόταν από τη σκέψη ότι θα χρειαζόταν να σκοτώσει άλλον ένα δράκο. Στην πράξη ωστόσο είναι απίθανο τα θηλυκά να επιβάλλουν στους μνηστήρες τους τέτοιες αυθαίρετες δοκιμασίες όπως να σκοτώνουν δράκους ή να ανακαλύψουν το Άγιο Δισκοπότηρο. Κι αυτό επειδή ένα αντίπαλο θηλυκό που θα επέβαλλε μια δοκιμασία εξίσου επίπονη, αλλά περισσότερο χρήσιμη για εκείνη και τα παιδιά της, θα αποκτούσε πλεονέκτημα έναντι των πιο ρομαντικών θηλυκών που απαιτούν μια άσκοπη δοκιμασία αγάπης. Το να χτίσεις μια φωλιά είναι ίσως λιγότερο ρομαντικό από το να σκοτώσεις ένα δράκο ή να διασχίσεις κολυμπώντας τον Ελλήσποντο, ωστόσο είναι πολύ πιο χρήσιμο.  259

·         Μια από τις πιο επιθυμητές ιδιότητες που θα μπορούσε ένα αρσενικό να έχει στα μάτια ενός θηλυκού είναι πολύ απλά, η σεξουαλική ελκυστικότητα αυτή καθαυτήν. Ένα θηλυκό που ζευγαρώνει με έναν υπερελκυστικό αρρενωπό άνδρα έχει περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσει γιους που θα φαντάζουν ελκυστικοί στα θηλυκά της επόμενης γενιάς και οι οποίοι θα της γεννήσουν πολλά εγγόνια.265

·          Τούτη η εντυπωσιακή ποικιλία υποδηλώνει ότι ο ανθρώπινος τρόπος ζωής καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τον πολιτισμό και όχι από τα γονίδια.  Εν τούτοις, οι άντρες γενικά εκδηλώνουν μια τάση προς την πολυγαμία και οι γυναίκες προς τη μονογαμία, όπως θα προβλέπαμε με βάση εξελικτικά κριτήρια. Το ποια από τις δυο τάσεις επικρατεί σε μια δεδομένη κοινωνία εξαρτάται από τις πολιτισμικές λεπτομέρειες, όπως ακριβώς σε διαφορετικά ζωικά είδη εξαρτάται από οικολογικές λεπτομέρειες. 275

ΞΥΣΕ ΜΟΥ ΤΗΝ ΠΛΑΤΗ ΚΙ ΕΓΩ ΘΑ ΣΕ ΚΑΒΑΛΗΣΩ
 

·         Μια κοινωνία μερμηγκιών, μελισσών ή τερμιτών επιτυγχάνει ένα είδος ατομικότητας υψηλότερου επιπέδου. Η τροφή μοιράζεται σε τέτοιο βαθμό ώστε θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για κοινοτικό στομάχι. Η πληροφορία διαμερίζεται τόσο αποτελεσματικά μέσω χημικών σημάτων, καθώς και του περίφημου «χορού» των μελισσών, ώστε η κοινότητα να συμπεριφέρεται σχεδόν σαν να αποτελεί μια ενιαία μονάδα με δικό της νευρικό σύστημα και δικά της αισθητήρια όργανα. Οι ξένοι εισβολείς αναγνωρίζονται και αποκρούονται με μια επιλεκτικότητα η οποία θυμίζει το δικό μας ανοσοποιητικό σύστημα. Η υψηλή θερμοκρασία στο εσωτερικό της κυψέλης ρυθμίζεται με την ίδια σχεδόν ακρίβεια που συναντάμε στο ανθρώπινο σώμα, μολονότι η μεμονωμένη μέλισσα δεν αποτελεί «θερμόαιμο» ζώο.285

·         Αληθινοί πόλεμοι, στους οποίους μεγάλοι αντίπαλοι στρατοί μάχονται μέχρι θανάτου, είναι γνωστοί μόνο στον άνθρωπο και στα κοινωνικά έντομα.294

·         Οι συμβιωτικές σχέσεις αμοιβαίου οφέλους είναι διαδεδομένες στα ζώα και στα φυτά. Εκ πρώτης όψεως, ένας λειχήνας φαίνεται να είναι ένα φυτό ξεχωριστό, όπως οποιοδήποτε άλλο. Στην πραγματικότητα όμως είναι μια στενή συμβιωτική ένωση μεταξύ ενός μύκητα και ενός χλωροφύκους. Κανείς από τους δυο εταίρους δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς τον άλλο. Εάν η ένωσή τους είχε καταστεί λίγο ακόμη στενότερη, δεν θα ήταν πλέον δυνατόν να αναγνωρίσουμε ότι ο λειχήνας αποτελεί έναν διπλό οργανισμό. Ίσως τότε να υπάρχουν και άλλοι διπλοί ή πολλαπλοί οργανισμοί τους οποίους δεν έχουμε αναγνωρίσει ως τέτοιους. Μήπως είμαστε ακόμη και εμείς οι ίδιοι; Μέσα σε κάθε κύτταρό μας υπάρχουν πολυάριθμοι μικροσκοπικοί σχηματισμοί που λέγονται μιτοχόνδρια…Πρόσφατα υποστηρίχτηκε πειστικά ότι τα μιτοχόνδρια όσον αφορά την καταγωγή τους αποτελούν συμβιωτικά βακτήρια που ένωσαν τις δυνάμεις τους με το δικό μας είδος κυττάρου πολύ νωρίς κατά την εξέλιξη… Εικάζω ότι τελικά θα αποδεχθούμε την ακόμη ριζοσπαστικότερη ιδέα ότι κάθε μας γονίδιο αποτελεί μια συμβιωτική μονάδα. Είμαστε γιγαντιαίες αποικίες συμβιωτικών γονιδίων… Οι ιοί ενδέχεται να αποτελούν γονίδια που αποσπάστηκαν από «αποικίες» σαν και εμάς .301

·         Συμπέρανε, όπως είχε κάνει και ο Δαρβίνος, ότι ο αμοιβαίος αλτρουισμός μπορεί να εξελιχθεί σε είδη στα οποία τα άτομα διαθέτουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν και να θυμούνται το ένα το άλλο. 303

·         Είναι διασκεδαστικό να παρακολουθεί κανείς μια προσομοίωση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή που να ξεκινά με μια ισχυρή πλειονότητα κορόιδων, μια μειονότητα μνησίκακων η οποία βα βρίσκεται μόλις πάνω από την κρίσιμη συχνότητα και μια περίπου ισομεγέθη μειονότητα απατεώνων. Το πρώτο που συμβαίνει είναι η δραστική μείωση του πληθυσμού των κορόιδων, καθώς οι απατεώνες τους εκμεταλλεύονται αδίστακτα. Οι απατεώνες γνωρίζουν μεγάλη πληθυσμιακή έκρηξη, η οποία φτάνει στο αποκορύφωμά της τη στιγμή που πεθαίνει το τελευταίο κορόιδο. Όμως οι απατεώνες έχουν ακόμη να αντιμετωπίσουν τους μνησίκακους. 307

 ΤΑ ΚΑΛΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΕΡΜΑΤΙΖΟΥΝ ΠΡΩΤΑ
 

·         Οι Μνησίκακοι ήταν πουλιά που αλληλοβοηθούνταν κατά ένα φαινομενικά αλτρουιστικό τρόπο, αλλά αρνούνταν  να βοηθήσουν –διατηρούσαν αισθήματα μνησικακίας- άτομα που προηγουμένως είχαν αρνηθεί, από την πλευρά τους,  να τα βοηθήσουν. Οι Μνησίκακοι τελικά κυριάρχησαν στον πληθυσμό, διότι μεταβίβαζαν πιο πολλά γονίδια στις επόμενες γενιές συγκριτικά με τα Κορόιδα ( που βοηθούσαν άκριτα τους άλλους και έπεφταν θύματα εκμετάλλευσης ) ή τους Απατεώνες ( που προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν τους πάντες και κατέληγαν να ζημιώνουν ο ένας τον άλλο). 329

·         Ο Trivers μάλιστα φτάνει στο σημείο να προτείνει ότι πολλά από τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά μας – ζήλεια, ενοχή , ευγνωμοσύνη, συμπάθεια, κλπ – διαμορφώθηκαν από τη φυσική επιλογή για να εξυπηρετήσουν τη βελτίωση της ικανότητας να εξαπατούμε, να αναγνωρίζουμε τους απατεώνες και αν αποφεύγουμε να μας εκλαμβάνουν ως απατεώνες. 309

·         Για το νέο αντιγραφέα χρειαζόμαστε ένα όνομα, κάποιο ουσιαστικό που να αποδίδει την ιδέα μιας μονάδας πολιτισμικής μεταβίβασης, ή μιας μονάδας μίμησης… Παραδείγματα μιμιδίων  είναι οι μελωδίες, οι ιδέες, τα σλόγκαν, οι μόδες, οι τρόποι κατασκευής αγγείων ή αψίδων. Όπως ακριβώς τα γονίδια διαδίδονται στη γονιδιακή δεξαμενή πηδώντας από σώμα σε σώμα μέσω των σπερματοζωαρίων και των ωαρίων, έτσι και τα μιμίδια διαδίδονται στη μιμιδιακή δεξαμενή πηδώντας από εγκέφαλο σε εγκέφαλο μέσω μιας διαδικασίας η οποία στην ευρεία της έννοια μπορεί να ονομαστεί μίμηση. 316

·          Αν ένα μιμίδιο πρόκειται να καταλάβει την προσοχή κάποιου ανθρώπινου εγκεφάλου, θα πρέπει να το κάνει εις βάρος «αντίπαλων» μιμιδίων. Άλλα αγαθά για τα οποία ανταγωνίζονται τα μιμίδια περιλαμβάνουν τον ραδιοφωνικό  και τον τηλεοπτικό χρόνο, το χώρο στις γιγαντοαφίσες, το πλάτος των στηλών των εφημερίδων και το χώρο στα ράφια των βιβλιοθηκών. 323

·         Είναι πολύ πιθανότερο ότι μη συνειδητά μιμίδια διασφάλισαν την επιβίωσή τους μέσω της ίδιας εκείνης ψευδοαδίστακτης συμπεριφοράς που επιδεικνύουν τα επιτυχημένα γονίδια. Η ιδέα του πυρός της κολάσεως είναι πολύ απλά, αυτοδιαιωνιζόμενη, εξαιτίας της βαθιάς ψυχολογικής της επίπτωσης. 324

·         Ένα γονίδιο για την αγαμία είναι καταδικασμένο να αποτύχει μέσα στη γονιδιακή δεξαμενή… Ένα μιμίδιο για την αγαμία μπορεί να είναι επιτυχημένο μέσα στη μιμιδιακή δεξαμενή. 325

·         Όταν θα πεθάνουμε υπάρχουν δυο πράγματα τα οποία μπορούμε να αφήσουμε πίσω μας: γονίδια και μιμίδια. Χτιστήκαμε ως γονιδιακές μηχανές, δημιουργημένες για να μεταβιβάζουμε τα γονίδιά μας. Αυτή η πλευρά του εαυτού μας όμως θα έχει ξεχαστεί με το πέρας τριών γενεών… Τα γονίδιά μας μπορεί να είναι αθάνατα, όμως η συλλογή των γονιδίων που συνιστά τον καθένα μας είναι καταδικασμένη να διαλυθεί… Δεν πρέπει να αναζητούμε την αθανασία στην αναπαραγωγή. Αν όμως συνεισφέρετε στον παγκόσμιο πολιτισμό, αν σκεφτείτε  μια καλή ιδέα, αν συνθέσετε μια μελωδία, εφεύρετε ένα μπουζί, γράψετε ένα ποίημα, αυτό μπορεί να επιζήσει άθικτο, πολύ αφότου τα γονίδιά σας διαλυθούν στην κοινή δεξαμενή. 326

·         Αυτό που θέλω να προβάλω εδώ είναι ότι ακόμη και αν δούμε τα πράγματα από την αρνητική τους πλευρά και υποθέσουμε πως κάθε μεμονωμένος άνθρωπος είναι θεμελιωδώς εγωιστής, η συνειδητή μας διορατικότητα – η δυνατότητά μας  να προσομοιώνουμε το μέλλον με τη φαντασία μας – θα μπορούσε να μας γλυτώσει από τις χειρότερες εγωιστικές υπερβολές των τυφλών αντιγραφέων. Διαθέτουμε τουλάχιστον τον απαραίτητο νοητικό εξοπλισμό ώστε να φροντίζουμε για τα μακροχρόνια εγωιστικά μας συμφέροντα αντί να κοιτάμε μόνο τα βραχυχρόνια εγωιστικά μας συμφέροντα. Μπορούμε να διαβλέψουμε τα μακροχρόνια οφέλη της συμμετοχής μας σε μια «συνωμοσία περιστεριών» και μπορούμε να καθίσουμε παρέα και να αναζητήσουμε τρόπους για να κάνουμε τη συνωμοσία να λειτουργήσει. Έχουμε τη δύναμη να αψηφήσουμε τα εγωιστικά μας γονίδια με τα οποία γεννηθήκαμε και, εάν χρειαστεί, τα εγωιστικά μιμίδια με τα οποία γαλουχηθήκαμε. Μπορούμε ακόμη να αναζητήσουμε τρόπους εσκεμμένης καλλιέργειας και ανάπτυξης ενός αγνού, ανυστερόβουλου αλτρουισμού – κάτι που δεν έχει καμία θέση στη Φύση, που δεν έχει υπάρξει ποτέ πριν σε ολόκληρη την ιστορία του κόσμου. Χτιστήκαμε ως γονιδιακές μηχανές και ανατραφήκαμε ως μιμιδιακές μηχανές, ωστόσο έχουμε τη δύναμη να στραφούμε ενάντια στους δημιουργούς μας. Εμείς μόνοι πάνω στη Γη μπορούμε να επαναστατήσουμε ενάντια στην τυραννία των εγωιστικών αντιγραφέων. 328

·         Καλοπροαίρετη ορίζεται η στρατηγική που δεν λιποτακτεί ποτέ πρώτη. Τέτοιο παράδειγμα είναι η Μία σου και Μία μου. Μπορεί μεν να λιποτακτήσει, αλλά το κάνει μόνο ως αντίποινα. .. Από τις 15 στρατηγικές που έλαβαν μέρος στο διαγωνισμό, οι 8 ήταν καλοπροαίρετες. κατά σημαντικό τρόπο, οι 8 στρατηγικές με το υψηλότερο σκορ ήταν οι ίδιες αυτές καλοπροαίρετες στρατηγικές. .. .Συγχωρητική είναι μια στρατηγική που αν και ενδέχεται να προβεί σε αντίποινα, διαθέτει βραχύχρονη μνήμη. Γρήγορα παραγράφει τα παλιά παραπτώματα.  Η Μία σου και Μία μου είναι μια τέτοια συγχωρητική στρατηγική. Τιμωρεί άμεσα το λιποτάκτη, αλλά έπειτα όλα περασμένα ξεχασμένα… Αναγνωρίσαμε λοιπόν δύο χαρακτηριστικά μιας νικηφόρου στρατηγικής: καλοσύνη και συγχωρητικότητα. 344-5
- Για τη Μία σου και Μία μου όπως και για τις υπόλοιπες καλοπροαίρετες στρατηγικές, η λέξη «αντίπαλος» είναι ακατάλληλη. Κατά λυπηρό τρόπο όμως σε παιχνίδια επαναλαμβανόμενου διλήμματος του φυλακισμένου μεταξύ αληθινών ανθρώπων, οργανωμένα από ψυχολόγους, σχεδόν όλοι οι παίκτες υποκύπτουν στη ζηλοφθονία και κατά συνέπεια τα πηγαίνουν σχετικά άσχημα όσον αφορά τα χρήματα. Φαίνεται ότι πολλοί άνθρωποι, συχνά χωρίς να το σκέφτονται, προτιμούν να ζημιώσουν τον άλλο παίκτη παρά να συνεργαστούν μαζί του και να ζημιώσουν τον τραπεζίτη. Η έρευνα του Axelrod έχει καταδείξει πόσο εσφαλμένο είναι αυτό. Αλλά είναι εσφαλμένο μόνο σε ορισμένες μορφές παιχνιδιών. Οι παιγνιοθεωρητικοί διαχωρίζουν τα παιχνίδια σε δυο κατηγορίες: «μηδενικού αθροίσματος» και «μη μηδενικού αθροίσματος». Παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος είναι εκείνο στο οποίο η νίκη του ενός παίκτη συνεπάγεται ήττα του άλλου. Το σκάκι αποτελεί παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, διότι στόχος κάθε παίκτη είναι να κερδίσει και αυτό σημαίνει να κάνει τον άλλο να χάσει. Το δίλημμα του φυλακισμένου ωστόσο είναι παιχνίδι μη μηδενικού αθροίσματος. Υπάρχει ένας τραπεζίτης που μοιράζει χρήματα και οι δυο παίκτες έχουν τη δυνατότητα να ενώσουν τα χέρια και να διανύσουν γελώντας τη διαδρομή προς την τράπεζα… Ένας καλός γάμος εμφανώς αποτελεί παιχνίδι μη μηδενικού αθροίσματος, που ξεχειλίζει από αμοιβαία συνεργασία. Αλλά ακόμη και όταν διαλύεται υπάρχουν ποικίλοι λόγοι για τους οποίους τα μέλη ενός ζευγαριού θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη συνέχιση της συνεργασίας αντιμετωπίζοντας και το διαζύγιό τους ως παιχνίδι μη μηδενικού αθροίσματος. 356-7

- Εάν συμβαίνει αυτό, τότε τα άτομα που παίζουν Μία σου και Μία μου, συνεργαζόμενα μεταξύ τους σε ζεστούς, μικρούς, τοπικούς θύλακες, θα μπορούσαν να ευημερήσουν τόσο πολύ ώστε από μικρές τοπικές συναθροίσεις να σχηματίσουν μεγαλύτερες τοπικές συναθροίσεις. 354

-Η Φύση συχνά παίζει το ρόλο του «τραπεζίτη» και ως εκ τούτου τα άτομα μπορούν να ωφεληθούν το ένα από την επιτυχία του άλλου. Δεν είναι απαραίτητο να ζημιώνουν αντιπάλους προκειμένου να ωφεληθούν τα ίδια. Χωρίς να απομακρυνόμαστε από τους θεμελιώδεις νόμους του εγωιστικού γονιδίου, μπορούμε να δούμε με ποιον τρόπο η συνεργασία και η αμοιβαία βοήθεια μπορούν να ανθήσουν ακόμη και σε ένα κατά βάση εγωιστικό κόσμο.  362

-Τα φυτά σύμφωνα με τους Axelrod και   Hamilton ίσως ακόμη και να εκδικούνται και πάλι προφανώς μη συνειδητά. Οι συκιές και οι σφήκες των σύκων μοιράζονται μια στενή συνεργατική σχέση… Το σύκο αποτελεί ένα εσωτερικό θερμοκήπιο για άνθη, έναν εσωτερικό θάλαμο επικονίασης. Και οι μόνοι παράγοντες που μπορούν να το επικονιάσουν είναι οι σφήκες των σύκων… Εάν μια σφήκα, μπαίνοντας σε ένα νεαρό σύκο δεν επικονιάσει αρκετά άνθη αλλά αντιθέτως αποθέσει  αβγά σε σχεδόν όλα, τότε το δέντρο αποβάλλει το αναπτυσσόμενο σύκο σε πρώιμο στάδιο. Κατά συνέπεια, όλοι οι απόγονοι της σφήκας πεθαίνουν. 370-1

-Μια ένταση διαταράσσει την καρδιά της θεωρίας του εγωιστικού γονιδίου. Είναι η ένταση ανάμεσα στο γονίδιο και το μεμονωμένο οργανισμό ως αντίπαλους υποψηφίους για το ρόλο του θεμελιώδους παράγοντα της ζωής: Από τη μια έχουμε τη γοητευτική εικόνα των ανεξάρτητων αντιγραφέων DNA να χοροπηδούν σαν αίγαγροι, ελεύθερα και ανεμπόδιστα δια μέσου των γενεών, να συναντιούνται προσωρινά στο εσωτερικό αναλώσιμων μηχανών επιβίωσης, αθάνατα σπειράματα που επιβιώνουν από το θάνατο μιας ατέρμονης διαδοχής θνητών σωμάτων, καθώς προχωρούν με αποφασιστικότητα προς τις χωριστές τους αιωνιότητες. Από την άλλη, πάλι, παρατηρώντας τα μεμονωμένα σώματα διαπιστώνουμε αμέσως ότι το καθένα αποτελεί μια συνεκτική, ολοκληρωμένη, αχανώς πολύπλοκη μηχανή, με πρόδηλη ενότητα σκοπού. Το σώμα δεν μοιάζει με προϊόν μιας χαλαρής και πρόσκαιρης ομοσπονδίας αντιμαχόμενων γενετικών παραγόντων που έχουν ελάχιστο χρόνο να γνωριστούν προτού επιβιβαστούν σε σπερματοζωάρια ή ωάρια για το επόμενο βήμα της τεράστιας γενετικής τους διασποράς. Διαθέτει στοχοπροσηλωμένο εγκέφαλο, που συντονίζει ένα συνεταιρισμό μελών και αισθητήριων οργάνων για την επίτευξη ενός μοναδικού σκοπού. Το  σώμα μοιάζει και συμπεριφέρεται σαν ένας αρκετά εντυπωσιακός παράγοντας από μόνο του. 376

ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΧΕΡΙ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΟΥ
 

·          Όλα τα γονίδια μοιάζουν μεταξύ τους όπως ακριβώς και όλες οι μαγνητοταινίες μοιάζουν μεταξύ τους. Οι σημαντικές διαφορές μεταξύ των γονιδίων ανακύπτουν μόνο στις επιδράσεις τους. .. Για τη σωματική εκδήλωση ενός γονιδίου –την επίδραση που το γονίδιο ασκεί, σε σύγκριση με τα αλληλόμορφά του, στο σώμα, μέσω της ανάπτυξης – χρησιμοποιείται η τεχνική λέξη φαινότυπος… Η φυσική επιλογή ευνοεί μερικά γονίδια έναντι άλλων, όχι λόγω της φύσης των ίδιων των γονιδίων, αλλά εξαιτίας των συνεπειών τους – των φαινοτυπικών τους επιδράσεων. 378-9

·         Σε όλο το βιβλίο είχαμε επίγνωση της πιθανότητας ένας μεμονωμένος οργανισμός να «εξαπατά» με πανούργους τρόπους τους κοινωνικούς του συντρόφους. Εδώ μιλάμε για μεμονωμένα γονίδια που εξαπατούν τα άλλα γονίδια με το οποία μοιράζονται κάποιο σώμα. Ο γενετιστής James Crow τα έχει αποκαλέσει «γονίδια που νικούν το σύστημα».380

·         Οι βιολόγοι ρωτούν γιατί οι οργανισμοί κάνουν αυτό, γιατί οι οργανισμοί κάνουν εκείνο. Συχνά ρωτούν γιατί οι οργανισμοί ομαδοποιούνται σχηματίζοντας κοινωνίες. Δεν ρωτούν –αν και θα έπρεπε- γιατί εξαρχής η ίδια  η ζώσα ύλη ομαδοποιείται σε οργανισμούς. Γιατί η θάλασσα δεν εξακολουθεί να αποτελεί ένα αρχέγονο πεδίο μάχης ελεύθερων και ανεξάρτητων αντιγραφέων; 382

·          Οι φαινοτυπικές επιδράσεις ενός γονιδίου συνήθως θεωρούνται ως το σύνολο των επιδράσεων που το γονίδιο ασκεί στο σώμα μέσα στο οποίο βρίσκεται. Αυτός είναι ο συμβατικός ορισμός. Θα δούμε όμως τώρα ότι οι φαινοτυπικές επιδράσεις ενός γονιδίου πρέπει να αντιμετωπίζονται ως το σύνολο των επιδράσεων τις οποίες ασκεί το γονίδιο στον κόσμο.383

·         Είναι σαν τα γονίδια να απλώνουν το χέρι τους πέρα από το «δικό τους» σώμα και να χειρίζονται τον έξω κόσμο… Δείξαμε ότι οι φαινοτυπικές επιδράσεις ενός γονιδίου μπορούν να εκταθούν όχι μόνο σε άβια αντικείμενα όπως οι πέτρες, αλλά και σε «άλλα» ζωντανά σώματα.389

·         Χάνουμε διαρκώς κύτταρα από το δέρμα μας. Πολλή από τη σκόνη των σπιτιών μας αποτελείται από αποβληθέντα κύτταρα. Όλη την ώρα αναπνέουμε ο ένας τα κύτταρα του άλλου. Αν σύρετε το νύχι σας κατά μήκος της γλώσσας θα αποσπάσει εκατοντάδες ζωντανά κύτταρα. Τα φιλιά και τα χάδια των εραστών πρέπει να μεταφέρουν πάμπολλα κύτταρα εκατέρωθεν. Μια ακολουθία αντάρτικου DNA θα μπορούσε να μεταφερθεί λαθραία σε οποιοδήποτε από αυτά τα κύτταρα. 395

·          Όταν πάσχουμε από κρυολόγημα ή βήχα συνήθως σκεφτόμαστε τα συμπτώματα ως ενοχλητικά παραπροϊόντα των δραστηριοτήτων του ιού. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις φαίνεται πιθανότερο να τα μηχανεύεται σκόπιμα ο ιός, προκειμένου να τον βοηθήσουν να ταξιδεύσει από τον ένα ξενιστή στον άλλο. Μη ικανοποιημένος από την απλή απελευθέρωσή τους στην ατμόσφαιρα με την αναπνοή μας ο ιός μας κάνει να φταρνιζόμαστε ή να βήχουμε έντονα.  Ο ιός της λύσσας μεταφέρεται μέσω του σάλιου όταν ένα ζώο δαγκώνει κάποιο άλλο. Ένα εξάλλου από τα συμπτώματα της ασθένειας στα σκυλιά είναι ότι ήρεμα και φιλικά συνήθως ζώα μετατρέπονται σε άγρια θηρία που δαγκώνουν και βγάζουν αφρούς από το στόμα τους. Επίσης κατά δυσοίωνο τρόπο, αντί να παραμένουν σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου πάνω κάτω από το σπίτι τους, όπως τα φυσιολογικά σκυλιά, μετατρέπονται σε αεικίνητους περιηγητές, διαδίδοντας τον ιό σε μακρινές αποστάσεις… Δεν γνωρίζω αν υπάρχουν άμεσα αποδεικτικά στοιχεία για το επιχείρημα ότι τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα αυξάνουν τη λίμπιντο των νοσούντων, όμως υποθέτω ότι θα άξιζε τον κόπο να το ψάξει κανείς. Τουλάχιστον ένα υποτιθέμενο αφροδισιακό, η «ισπανική μύγα» λέγεται πως ενεργεί προκαλώντας φαγούρα, και οι ιοί τα καταφέρνουν καλά στο να κάνουν τους ανθρώπους να ξύνονται. 398

·         Νομίζω ότι οι νεοσσοί του κούκου πρέπει μάλλον να κάνουν περισσότερα από το να «ξεγελούν»  απλώς  τους ξενιστές τους, από το να παριστάνουν απλώς ότι είναι κάτι που δεν είναι. Φαίνεται να επιδρούν στο νευρικό σύστημα του ξενιστή τους με τον ίδιο πάνω κάτω τρόπο που θα επιδρούσε μια εθιστική ουσία. Δεν μας είναι και τόσο δύσκολο να το συμμεριστούμε αυτό, ακόμη και όσοι δεν έχουμε εμπειρίες από εθιστικές ουσίες. Μια τυπωμένη φωτογραφία ενός γυναικείου σώματος μπορεί να διεγείρει έναν άντρα ακόμη και να του προκαλέσει στύση. Δεν «ξεγελιέται» νομίζοντας ότι το μόρφωμα του μελανιού είναι πραγματικά μια γυναίκα. Μολονότι γνωρίζει ότι αυτό που κοιτάζει δεν είναι παρά μελάνι πάνω σε χαρτί, εντούτοις το νευρικό του σύστημα ανταποκρίνεται κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο ενδεχομένως  να ανταποκρινόταν σε μια πραγματική γυναίκα…  399

·         Είναι τόσο σαγηνευτικό το ορθάνοιχτο κόκκινο στόμα ενός  νεοσσού κούκου ώστε οι ορνιθολόγοι δεν ξαφνιάζονται ούτε όταν βλέπουν ένα πουλί να αφήνει τροφή στο στόμα κάποιου μωρού κούκου που βρίσκεται στη φωλιά ενός άλλου πουλιού!.. Η «θεωρία του ακαταμάχητου» ταιριάζει  με τις απόψεις των πρώτων γερμανών ορνιθολόγων που αναφέρονταν στους  θετούς γονείς λέγοντας ότι συμπεριφέρονται σαν «τοξικομανείς» με το νεοσσό κούκου να αποτελεί τη δόση τους… Το νευρικό σύστημα υφίσταται χειρισμό, με τρόπο ακαταμάχητο σα να ανήκε σε έναν αβοήθητο τοξικομανή ή σαν ο κούκος να ήταν ένας επιστήμονας που συνέδεε ηλεκτρόδια στον εγκέφαλό του. 400

·          Γιατί δεν ανέπτυξαν τα νευρικά συστήματα των ξενιστών αντιστάσεις στο ναρκωτικό του ορθάνοιχτου κόκκινου στόματος;… Για να αντισταθείς στο χειρισμό του κούκου, μπορεί να χρειάζεσαι μεγαλύτερα μάτια, ή  μεγαλύτερο εγκέφαλο τα οποία θα συνεπάγονταν λειτουργικές δαπάνες. Οι αντίπαλοι που θα είχαν τη γενετική τάση να αντιστέκονται στο χειρισμό θα ήταν στην πραγματικότητα λιγότερο επιτυχημένοι στη διάδοση γονιδίων εξαιτίας του οικονομικού κόστους της αντίστασης. 400-2

·         Η συμπεριφορά ενός ζώου έχει την τάση να μεγιστοποιεί την επιβίωση των γονιδίων «για» τη συμπεριφορά, είτε τα εν λόγω γονίδια τυχαίνει να βρίσκονται μέσα στο σώμα του συγκεκριμένου ζώου που την πραγματοποιεί είτε όχι.406

·         Το σώμα δεν είναι αντιγραφέας. Είναι όχημα. Τα οχήματα δεν αντιγράφονται αυτά καθαυτά. Εργάζονται για τη διαιώνιση των αντιγραφέων τους. Οι αντιγραφείς δεν συμπεριφέρονται, δεν αντιλαμβάνονται τον κόσμο, δεν πιάνουν θηράματα  ούτε τρέχουν να ξεφύγουν από θηρευτές. Φτιάχνουν οχήματα που τα κάνουν όλα αυτά. Για πολλούς λόγους βολεύει τους βιολόγους να εστιάζουν την προσοχή τους στο επίπεδο του οχήματος. Για άλλους λόγους. Για άλλους λόγους τους βολεύει να εστιάζουν την προσοχή τους στο επίπεδο τους αντιγραφέα. Το γονίδιο και ο μεμονωμένος οργανισμός δεν είναι αντίπαλοι οι οποίοι διεκδικούν τον ίδιο πρωταγωνιστικό ρόλο στο δαρβινικό δράμα. Τους διανέμονται διαφορετικοί, συμπληρωματικοί και από πολλές απόψεις εξίσου σημαντικοί ρόλοι, ο ρόλος του αντιγραφέα και ο ρόλος του οχήματος.407

·         Οι αντιγραφείς δεν επιπλέουν πια ελεύθερα στη θάλασσα. Είναι συσκευασμένοι σε γιγάντιες αποικίες – σε μεμονωμένα σώματα. Οι δε φαινοτυπικές συνέπειες, αντί να κατανέμονται ισότιμα σε όλο τον κόσμο, έχουν σε πολλές περιπτώσεις συμπυκνωθεί μέσα στα ίδια αυτά σώματα. Όμως το μεμονωμένο σώμα, τόσο οικείο σε μας πάνω στον πλανήτη μας, δεν χρειαζόταν απαραιτήτως να υπάρξει. Το μόνο είδος οντότητας που πρέπει να υπάρχει προκειμένου να προκύπτει ζωή, οπουδήποτε στο Σύμπαν, είναι ο αθάνατος αντιγραφέας. 424