ΠΛΑΤΩΝΟΣ: ΠΟΛΙΤΕΙΑ ή περί δικαίου πολιτικός

(εκδ. Σιδέρης, 1939, μετάφραση: Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ )

(αποσπάσματα)

(ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ:

Σωκράτης, Γλαύκων, Πολέμαρχος, Θρασύμαχος, Αδείμαντος, Κέφαλος)

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Κατέβηκα χθες στον Πειραιά με τον Γλαύκωνα του Αρίστωνος να κάμω την προσευχή μου στη θεά και γιατί επιθυμούσα συνάμα να ιδώ την εορτή με ποιο τρόπο θα την τελέσουν αφού είναι τώρα η πρώτη φορά που την γιορτάζουν. Ευρήκα βέβαια έμορφη τη λιτανεία των ντόπιων, δεν εδείχνονταν όμως καθόλου κατώτερη στη μεγαλοπρέπεια η παρέλαση που έκαμαν οι Θράκες. Αφού δα επροσκυνήσαμε και εχάρηκαν τα μάτια μας το θέαμα επαίρναμε το δρόμο να γυρίσουμε στην πόλη. Είχαμε ξεκινήσει για το γυρισμό όταν μας είδε από μακριά ο Πολέμαρχος του Κεφάλου κι επρόσταξε το παιδί να τρέξει και να μας προστάξει να τον περιμένουμε. 327Β

·           ΚΕΦΑΛΟΣ: Δεν κατεβαίνεις συχνά για να  μας δεις Σωκράτη στον Πειραιά. Αυτό είναι μια παράλειψη δική σου. Βέβαια αν αρκούσαν οι δυνάμεις μου για να κάμω χωρίς δυσκολία την προς την πόλη πορεία δεν θα ήταν ανάγκη να έρχεσαι συ εδώ αλλά θα ερχόμαστε εμείς προς εσένα. Τώρα όμως πρέπει εσύ να έρχεσαι συχνότερα εδώ, γιατί σε παρακαλώ να πιστέψεις, ότι όσο οι άλλες ηδονές οι σωματικές για μένα μαραίνονται, τόσο αυξαίνουν οι επιθυμίες και οι ηδονές που τριγυρίζουν τη συνδιάλεξη. 328 D

·          ΚΕΦ: Στην πραγματικότητα όμως εγώ τουλάχιστο έως τώρα έχω συναντήσει και άλλους που παίρνουν τα πράγματα αλλιώς και μάλιστα ήμουν παρών όταν κάποτε ο ποιητής Σοφοκλής ερωτήθηκε από κάποιο « Πώς πας Σοφοκλή με την ερωτική απόλαυση; ημπορείς ακόμη να πλησιάζεις γυναίκα;» κι αυτός αποκρίθηκε: «Μίλα ευλαβικά άνθρωπε. Να είσαι βέβαιος ότι είμαι κατευχαριστημένος που ξέφυγα, απαράλλακτα ωσάν να ξέφυγα από ένα λυσσασμένο και άγριο δεσπότη». .. Αλλά των παραπόνων αυτών και των οικειακών δυσαρεσκειών μια και η αυτή είναι η αιτία. Και είναι αυτή Σωκράτη όχι το γήρας , αλλά ο τρόπος των ανθρώπων. Αν βέβαια είναι κόσμιοι και συμβιβαστικοί και το γήρας είναι σε μέτριο βαθμό επίπονο. Αλλιώς και γεράματα και νεότητα Σωκράτη, δύσκολη λαχαίνει σ’ αυτού του είδους τον άνθρωπο.  329 C

·         ΚΕΦ: Η ίδια αυτή απάντηση βγαίνει σωστή γι’ αυτούς που δεν είναι πλούσιοι και με δυσκολία υποφέρουν το γήρας: ούτε ο καλοπροσάρμοστος άνθρωπος όταν είναι φτωχός, με κάποια μεγάλη ευκολία ημπορεί να υποφέρει το γήρας, ούτε ο ιδιότροπος παρ’ όλα του τα πλούτη ημπορεί να συμβιβαστεί με τον εαυτό του. 330Β

·          ΚΕΦ:Όποιος λοιπόν ευρίσκει μέσα στη ζωή του πολλά αδικήματα και από τον ύπνο όπως τα μικρά παιδιά συχνά πεταγόμενος πέφτει σε δέος και ζει με κακή απαντοχή. Όποιος όμως έχει καθαρή τη συνείδηση από κάθε άδικη πράξη στο πλάι του στέκει πάντοτε ως γλυκειά παρηγοριά και φιλική γηροτρόφισσα η ελπίδα, όπως λέει και ο Πίνδαρος. Γιατί με μεγάλη κομψότητα Σωκράτη εκείνος εξέφρασε αυτή τη σκέψη, ότι όποιος με δικαιοσύνη και οσιότητα περάσει τη ζωή του

o   γλυκειά τον συντροφεύει

o   ξανανειώνοντας την καρδιά του γηροτρόφισσα

o   ελπίδα, η πιο μεγάλη των θνητών

o   της πολύστροφης γνώμης κυβερνήτρα.  331 Β

·          ΘΡΑΣΥΜΑΧΟΣ: Τι φλυαρία είναι αυτή που σας έχει πιασμένους Σωκράτη τόση ώρα; Γιατί τάχα κάνετε τον απλοϊκό και παριστάνετε τον υποχωρητικό ο ένας αντίκρυ στον άλλο; Αν στ’ αλήθεια θέλεις να μάθεις τι είναι η δικαιοσύνη να μην κάνεις μόνο ερωτήσεις και να μη περιορίζεις το ζήλο σου μόνο στην άσκηση ελέγχου κάθε φορά που θα σου δώσει κάποιος  μιαν απόκριση – έχεις δα καταλάβει ότι ευκολώτερο είναι να ερωτά κανείς  παρά να αποκρίνεται- αλλά εσύ ο ίδιος δώσε απόκριση και πες τι λες ότι είναι το δίκαιο….

·         ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Όχι μόνο τα έχασα σαν τον άκουσα αλλά και κοιτάζοντάς τον με έπιανε τρόμος και θαρρώ ότι αν δεν είχα προλάβει εγώ να ρίξω πρώτος τη ματιά μου επάνω του και όχι εκείνος επάνω μου, θα έχανα τη φωνή μου. Το ευτύχημα όμως ήταν ότι τη στιγμή που άρχιζε ερεθισμένος από το λόγο να γίνεται άγριο θηρίο, επρόλαβα και έρριξα επάνω του τη ματιά μου κι έτσι ημπόρεσα να του αποκριθώ και του είπα ενώ το κορμί μου έτρεμε… Δεν ταιριάζει δα να έχεις τη γνώμη ότι εμείς στην περίπτωση που θα εζητούσαμε να ευρούμε χρυσάφι θα απεφεύγαμε απολύτως να κάνουμε με τη θέλησή μας ευγενικές φιλοφρονήσεις ο ένας προς τον άλλο και να ματαιώνουμε την εύρεσή του, στην τωρινή περίπτωση όμως που ερευνούμε για τη δικαιοσύνη – πράγμα πολυτιμότερο από πολλά χρυσάφια – δείχνομε ενώ πρόκειται για τόσο πολύτιμο πράγμα, τέτοια ανόητη υποχωρητικότητα και δεν προσπαθούμε με κάθε μέσο να ασφαλίσωμε την αποκάλυψή της. 336 C-E

·         ΣΩΚ: Εγώ όσο για τον εαυτό μου τολμώ να σου ειπώ τη γνώμη μου, δεν παραδέχομαι ουδέ πιστεύω ότι η αδικία είναι επικερδέστερη από τη δικαιοσύνη, ουδέ στην περίπτωση που κανείς θα της έδινε την ελευθερία χωρίς εμποδισμό να κάνει ό,τι θέλει. Σου κάνω όμως φίλτατέ μου την παραχώρηση ότι υπάρχει ένας άδικος άνθρωπος και ότι αυτός ημπορεί να αδικεί ή με κρυφό ή με το φανερό τρόπο της βίας, μ’ όλα ταύτα δεν ημπορεί η περίπτωσή του να με πείσει ότι το πράγμα αυτό είναι επικερδέστερο και όχι η δικαιοσύνη. 345 Α-Β

·         ΣΩΚ: Γι αυτό ακριβώς είπα εγώ, οι καλοί δεν παρακινούνται ούτε από χρήματα, ούτε από τις τιμές να γίνονται άρχοντες, γιατί δεν τους αρέσει ούτε παίρνοντας φανερά το μισθό του αξιώματός τους να χαρακτηρίζονται ως μισθωτοί, ούτε να στιγματίζονται ως κλέφτες βγάζοντας κρυφά από την άσκηση της εξουσίας ωφελήματα. Ούτε πάλι η δόξα ημπορεί να τους παρακινήσει αφού δεν είναι εραστές της δόξας. Δεν είναι ενδεχόμενο λοιπόν να αποφασίσουν αυτοί να γίνουν άρχοντες, αν δεν εφαρμόζεται επάνω τους αναγκασμός και τιμωρία. Από την αιτία αυτή κοντεύει να έχει επικρατήσει η γνώμη ότι είναι εντροπή να βαδίζει κανείς αυτοπροαίρετος προς την ανάληψη της εξουσίας, χωρίς να τον αναγκάζει η προσδοκία του εξαναγκασμού. Η βαρύτατη από τις τιμωρίες είναι το να εξουσιάζεται κανείς από ένα χειρότερό του, στην περίπτωση που δεν αποφασίζει ο ίδιος να αναλάβει την εξουσία. Επειδή αυτή την τιμωρία θαρρώ φοβούνται οι χρηστοί άνθρωποι, προχωρούν στην ανάληψη της αρχής όταν γίνονται άρχοντες και φτάνουν τότε στην άσκηση της εξουσίας όχι ωσάν να πηγαίνουν προς κάποιο αγαθό ουδέ για να τους δοθεί με την αρχή ευκαιρία να καλοπεράσουν, αλλά ωσάν να πηγαίνουν προς έναν αναγκασμό, αφού δεν ημπορούν να εύρουν τον καλύτερό τους ή τον όμοιό τους για να αφήσουν στα χέρια του την εξουσία. Γιατί είναι πιθανότατα ότι ανίσως υπήρχε μια πόλη κατοικημένη από καλούς ανθρώπους  θα ήταν μέσα σ’ αυτή περιμάχητο πράγμα η μη ανάληψη της εξουσίας σε όσο βαθμό είναι σήμερα η ανάληψή της και στην  περίπτωση αυτή θα εγίνονταν ολοφάνερο ότι πραγματικά η ουσιαστική φύση του αληθινού άρχοντα δεν είναι να κοιτάζει το συμφέρον του  αλλά το συμφέρον του αρχομένου. Ώστε κάθε γνωστικός άνθρωπος θα προτιμούσε να ωφελείται από άλλον και να μην έχει φασαρίες ωφελώντας τον πλησίον του. 347Β-Ε

·         ΓΛΑΥΚΩΝ:Αυτή είναι η γένεση και η ουσία της δικαιοσύνης που είναι ένα «μεταξύ» ανάμεσα σε ό,τι είναι άριστο, δηλαδή αδικώντας κανείς να μην τιμωρείται και σε ό,τι από το άλλο μέρος είναι κάκιστο, ένας αδικημένος να μην μπορεί να πάρει το δίκαιό του. Τοποθετημένο δα το δίκαιο στο μεσοδιάστημα τούτων των δυο άκρων ημπορεί να ικανοποιεί τους ανθρώπους όχι γιατί είναι αγαθό, αλλά επειδή το προσέχουν όντας αδύνατοι να αδικήσουν. Γιατί όποιος μπορεί να κάνει την αδικία και είναι αληθινός άντρας, ποτέ δεν θα συνάψει με κανένα σύμβαση ούτε να αδικεί ούτε να αδικείται, γιατί τότε θα ήταν τρελλός. 359 Β

·         ΓΛΑΥ: Η κοινή αντίληψη φρονεί ότι κανένας δεν μπορεί να φανεί τόσο χαλύβδινος, ώστε να ημπορέσει να βασταχθεί μέσα στη δικαιοσύνη και να έχει την αποφασιστικότητα να κρατεί μακριά το χέρι του από τα ξένα πράγματα και να μην τα αγγίζει, ενώ θα είχε κάθε ελευθερία να παίρνει χωρίς φόβο από την αγορά ό,τι θα ήθελε η όρεξή του, να μπαίνει μέσα στα σπίτια και να συνευρίσκεται με όποιον θα ήθελε, να σκοτώνει και να βγάζει από τη φυλακή όποιους θα ήθελε και κάθε άλλη πράξη να κατορθώνει ανάμεσα στους ανθρώπους όντας ισόθεος…. Κανένας δεν είναι δίκαιος από θέλησή του αλλά από αναγκασμό, λογαριάζοντας ο καθένας ότι είναι το δίκαιο ασυμβίβαστο με το ιδιωτικό του συμφέρον, αφού στις ευκαιρίες που ο καθένας υπολογίζει ότι τον επαρκεί η δύναμή του να αδικήσει δεν κρατιέται μακριά από την αδικία… Όποιου στα χέρια έρθει μια τέτοια εξουσία και δεν έχει τη θεληματικότητα να κάνει αδικίες και να εγγίζει τα ξένα πράγματα, αυτόν όλοι οι άνθρωποι όσοι έχουν σώες τις φρένες θα τον εθεωρούσαν ως αθλιώτατο και ανοητότατο. 360Β-D

·         ΓΛΑΥ: Ώστε ο στίχος του Αισχύλου ήταν πολύ σωστότερο να αναφέρεται στον άδικο…

·         Καρπολογώντας το βαθυζευγαρωμένο των φρενών αυλάκι

·         απ’ όπου οι ευγενικές βουλές αναβλασταίνουν   362 Β

·         ΓΛΑΥ: Κανένας άλλος δεν είναι με το θέλημά του δίκαιος, αλλά επειδή η ανανδρία ή τα γεράματα ή κάποια  άλλη αρρώστια δεν του αφήνει την ανάλογη για τη διάπραξη αδικίας δύναμη, κακολογεί το άδικο. 366 D

·         ΣΩΚ: Φοβούμαι μήπως είναι ανόσιο πράγμα να τύχει κανείς να είναι παρών όταν κακολογείται η δικαιοσύνη και να μην έχει την καρτερικότητα όσο δεν του λείπει η πνοή και η δύναμη της ομιλίας, να της προσφέρει τη βοήθειά του. (368Β)Ίσως λοιπόν ημπορεί μέσα στο μεγαλύτερο πράγμα να υπάρχει δικαιοσύνη μεγαλύτερη και περισσότερο εύκολη να τη μελετήσει κανείς. Ώστε αν αγαπάτε, ας εξετάσουμε τι λογής είναι η δικαιοσύνη μέσα στις πόλεις. Έπειτα κατά τον ίδιο τρόπο ας συνεχίσουμε την επισκόπησή μας και μέσα σε κάθε άτομο, προσπαθώντας να ιδούμε την ομοιότητα  τού μεγαλύτερου μέσα στο ιδείς τού μικρότερου. (369^Α) Λοιπόν η γένεση της πόλης έχει υποθέτω την αιτία της στο ότι ο καθένας μας δεν είναι αυτάρκης, αλλά έχει πολλές ανάγκες. .. Όταν δα δίνει κάτι από τα δικά του ο ένας στον άλλο, το δίνει ή παίρνει κάτι από του άλλου τα πράγματα, επειδή έχει την αντίληψη ότι η συναλλαγή αυτή είναι για το άτομό του καλύτερη από την απομόνωση. 369 Β

·         ΣΩΚ: Πρόβλημά μας φαίνεται ότι δεν είναι μονάχα η πόλη γενικά στη γένεσή της, αλλά και η δοσμένη στην τρυφή πόλη. Δεν είναι αυτό υποθέτω κακό, γιατί παίρνοντας μέσα στην έρευνά μας και μια τέτοια πόλη, ημπορεί να ιδούμε καλύτερα κατά ποιον τρόπο φυτρώνουν μέσα στον οργανισμό των πόλεων τέλος πάντων η δικαιοσύνη και η αδικία…(372 Ε) Για όλα αυτά πάλι πρέπει να κάνουμε μεγαλύτερη την πόλη αφού εκείνη η υγιεινή πόλη δεν είναι πια αρκετή. Πρέπει λοιπόν τώρα να την κάνουμε μεγαλύτερη στην έκταση και να τη γεμίσουμε με πλήθος από ανθρώπους που μέσα στις πόλεις δεν χρειάζονται για την εξυπηρέτηση των απαραίτητων αναγκών, τέτοιοι είναι οι κάθε είδους κυνηγοί και μιμητές μοιρασμένοι σε πολυάριθμη ομάδα ασχολούμενη με τα σχήματα και τα χρώματα και σε μια άλλη επίσης πολυάριθμη ασχολούμενη με τη μουσική  , ακόμη και οι ποιητές μαζί με τους βοηθούς τους, ραψωδούς, ηθοποιούς, χορευτές, εργολάβους θεατρικών εγκαταστάσεων ακόμη και οι κατασκευαστές κάθε είδους εργαλείων και ειδικότερα και οι τεχνίτες του στολισμού των γυναικών… 373 Β-C

·         ΣΩΚ: Και ο τόπος, υποθέτω, που αρκούσε τότε για να συντηρεί τους τότε ανθρώπους, θα γίνει φυσικά από αρκετός που ήταν, ανεπαρκής. Ή έχουμε να ειπούμε κάτι άλλο; Είναι όπως το λες, είπε. Δεν θα ευρεθούμε λοιπόν αναγκασμένοι να κόψουμε ένα κομμάτι από τη χώρα των γειτόνων μας, αν θέλουμε να έχουμε αρκετό έδαφος για βοσκή και για ζευγάρι και εκείνοι πάλι από τη δική μας, αν κι εκείνοι αφήσουν τον εαυτό τους να παρασυρθεί σε μια ατέλειωτη απόκτηση αγαθών ξεπερνώντας τα όρια των αγαθών που είναι απαραίτητα για τη συντήρηση; Θα ευρεθούμε ,Σωκράτη, πολύ αναγκασμένοι να φτάσουμε σε αυτό, είπε. Ώστε έπειτα από αυτό μας μένει να κάνουμε ,Γλαύκων, πόλεμο; ή θα γίνει κάπως αλλιώς; Έτσι θα γίνει, είπε. Τη στιγμή αυτή ας μη μας απασχολήσει είπα εγώ το ζήτημα αν ο πόλεμος κάνει κάποιο κακό ή καλό, αλλά ας περιοριστούμε να ειπούμε μονάχα ότι έχουμε ανακαλύψει τη γένεση του πολέμου να έχει την αρχή της μέσα σ’ αυτά που αποτελούν την αιτία της γένεσης όλων των ιδιωτικών και δημοσίων κακών όσα εμφανίζονται κάθε φορά στις πόλεις. Βεβαιότατα. Χρειάζεται δα φίλε μου να γίνει η πόλη ακόμη μεγαλύτερη όχι με μια ολιγάριθμη αύξηση του πληθυσμού, αλλά με την προσθήκη ενός ολόκληρου στρατόπεδου ικανού να βγει έξω και να πολεμήσει με τους επιδρομείς υπερασπίζοντας την περιουσία όλων των πολιτών και όλα όσα τώρα δα λέγαμε. 373D –E

·         ΣΩΚ: Ώστε πρέπει το φύλακα της πόλης για να ημπορεί να είναι καλός και δραστήριος, να μας τον έχει φτιάσει η φύση φιλόσοφο, θυμοειδή, γρήγορο και ισχυρό. (376 C)... Ποια λοιπόν θα είναι η παιδεία; Δεν είναι δύσκολο να ευρεί κανείς καλύτερη παιδεία από εκείνη που τα απειράριθμα περασμένα χρόνια έχουν ανακαλύψει. Η αναφερόμενη στο σώμα είναι, υποθέτω, η γυμναστική, η αναφερόμενη στην ψυχή, η μουσική. 376 Ε

·         ΣΩΚ: Πρέπει να πείσουμε τις τροφούς και τις μητέρες να λένε τους εγκεκριμένους μύθους στα παιδιά και να φροντίζουν περισσότερο να πλάθουν τις ψυχές των παιδιών με τους μύθους παρά το παιδικό σώμα με τα χέρια του. Τους περισσότερους όμως από τους τώρα χρησιμοποιούμενους μύθους πρέπει να τους απαγορεύσουμε. Ποιους δα; είπε. .. Αυτοί που ο Ησίοδος, απεκρίθηκα και ο Όμηρος μας έλεγαν μαζί με τους άλλους ποιητές. 377 C-D

·         ΣΩΚ: Ώστε αφού , είπα εγώ, ο θεός είναι αγαθός, δεν ημπορεί να είναι υπεύθυνος για όλα, όπως λέει ο πολύς κόσμος, αλλά είναι για λίγα από τα ανθρώπινα υπεύθυνος, για τα περισσότερα όμως ανεύθυνος. Γιατί τα αγαθά που έχουμε είναι πολύ λιγότερα από τα κακά. Ως αίτιος λοιπόν των αγαθών δεν ημπορεί να θεωρηθεί κανένας άλλος, τις αιτίες όμως των κακών πρέπει να τις ζητά αλλού και όχι στο θεό. 379 C

·         Θα παρακαλέσουμε τον Όμηρο και τους άλλους ποιητές να μην αγανακτούν αν αυτούς και όλους τους τέτοιους στίχους διαγράφουμε, όχι γιατί φρονούμε ότι οι στίχοι δεν έχουν ποιητική αξία, ή γιατί η ακρόασή τους δεν φέρνει ευχαρίστηση στους πολλούς, αλλά επειδή όσο ποιητικότεροι είναι, τόσο λιγότερο πρέπει να τους ακούνε παιδιά και άντρες που πρέπει να είναι ελεύθεροι και να έχουν φοβηθεί περισσότερο από το θάνατο τη δουλεία.387Β

·         Είμαστε της γνώμης ότι ο αξιοπρεπής άνθρωπος δεν θα θεωρήσει το θάνατο τρομερό πράγμα για έναν άλλο αξιοπρεπή άνθρωπο που είναι και φίλος του… Ώστε είναι γι αυτόν στον ελάχιστο βαθμό τρομερό πράγμα να χάσει παιδί ή αδερφό ή χρήματα ή κάτι τέτοιο. Ώστε δεν πρέπει να πέφτει σε οδυρμό, αλλά να υποφέρει με πραότητα όταν τον εύρει μια τέτοια συμφορά. 387 Ε

·         Ώστε αν επιτρέπεται σε κάποιους το ψέμα αυτοί θα είναι οι άρχοντες και θα ειπούν ψέμα εξαιτίας των εχτρών ή των πολιτών για να ωφελήσουν την πόλη, όλοι οι άλλοι όμως πρέπει να μην έχουν με αυτό καμία επαφή. 389Β

·         Τις αρμονίες, είπα εγώ, δεν τις ξέρω αλλά σε παρακαλώ να εξαιρέσεις από τον αποκλεισμό την αρμονία τη δυνάμενη με τον πρέποντα τρόπο να μιμείται τη φωνή και το μουσικό τόνο ανθρώπου που δείχνεται ανδρείος και σε πολεμική επιχείρηση και σε κάθε βίαιη εργασία και που και μέσα στην αποτυχία, όταν αντιμετωπίζει ή τραύματα ή θανάτους ή σε κάποια άλλη πέφτει συμφορά, σε όλες αυτές τις περιπέτειες μένοντας στη θέση του και κρατώντας την καρτερία του, αντιμάχεται στην κακοτυχία. Ακόμη εξαίρεσε και μια άλλη αρμονία δυνάμενη να μιμηθεί άνθρωπο απασχολημένο σε πράξη ειρηνική όχι βίαιη αλλά αυτοπροαίρετη, στον καιρό που προσπαθεί  να επιτύχει κάτι με πειθώ ή παρακλήσεις, χρησιμοποιώντας για το θεό ευχητική παράκληση και για τους ανθρώπους διδαχή και νουθέτηση, ή άνθρωπο που αντίστροφα δείχνεται αισθαντικός προς ένα άλλο που τον παρακαλεί ή του κάνει διδαχή ή προσπαθεί να τον κάμει να αλλάξει γνώμη και που έπειτα έχοντας με τα μέσα αυτά επιτύχει ό,τι εποθούσε δεν υπερηφανεύεται αλλά παρουσιάζει επάνω σε όλες αυτές τις περιστάσεις σωφροσύνη και μετριότητα, ξέροντας να μένει ευχαριστημένος με ό,τι παρουσιάζεται από τις περιστάσεις. Απ΄ τις δύο αρμονίες, τη μια βίαιη, την άλλη ελεύθερη που είναι σε θέση να μιμηθούν κατά τον πιο καλό τρόπο τους τόνους της δυστυχίας και της ευτυχίας ανθρώπων σωφρόνων και ανδρείων σε παρακαλώ να εξαιρέσεις μονάχα από τον αποκλεισμό. 399 A-C…Ώστε μένει ως χρησιμοποιήσιμο για την πόλη όργανο η λύρα και η κιθάρα. Οι βοσκοί πάλι στα χωράφια ημπορούν να χρησιμοποιούν τη σύριγγα. 399 D

·         Δεν οφείλεται, είπα εγώ ,Γλαύκων, η μεγάλη αποτελεσματικότητα που έχει η μουσική για την αγωγή στο γεγονός ότι ο ρυθμός και η αρμονία εισχωρεί βαθύτατα μέσα στην ψυχή και την επιδρούν ισχυρότατα φέρνοντας την ευσχημοσύνη και της δίνουν ωραία μορφή, αν του δοθεί κανενός καλή ανατροφή αν όμως όχι, το αντίθετο; Κι ακόμη στο γεγονός ότι όποιος έχει μια σωστή ανατροφή και οι αντιπάθειές του και οι προτιμήσεις του είναι ορθές, ημπορεί με ύψιστη οξυδέρκεια να αντιληφθεί τις ελλείψεις και την ασχημία των τεχνητών κατασκευασμάτων και των από τη φύση φτιασμένων όντων και γι αυτό τα ωραία πράγματα τα επαινεί και παίρνοντάς τα μέσα στα βάθη της ψυχής του τρέφεται από αυτά και γίνεται τέλειος άνθρωπος. Τα άσχημα όμως με το δίκαιό του τα ψέγει και τα μισεί και στη μικρή του ακόμη ηλικία, προτού αποκτήσει τη δύναμη να καταλάβει το λόγο κι όταν αποκτήσει και τη δύναμη να καταλαβαίνει το λόγο θα τον υποδέχεται ο άνθρωπος που επήρε τέτοια ανατροφή με αγάπη γιατί θα τον αναγνωρίζει ωσάν ένα συγγενή του.402Β

·         Ουδέ μουσικοί θα ημπορέσουμε να γίνουμε ούτε εμείς οι ίδιοι ούτε οι φύλακες που λέμε ότι οφείλουμε να εκπαιδεύουμε προτού φθάσουμε στην ικανότητα να ξεχωρίζουμε τα είδη της σωφροσύνης, της ανδρείας, της ελευθεριότητας , της μεγαλοπρέπειας και των λοιπών αδερφικών τους αρετών, καθώς και όσα είναι αντίθετα προς τούτα παντού όπου περιοδικά παρουσιάζονται και να αντιλαμβανόμαστε την παρουσία τους μέσα σε κάθε συνδυασμό σε όποιο ενυπάρχουν τόσο αυτών όσο και των εικόνων τους, χωρίς να τα παραμελούμε από περιφρόνηση, όταν τα συναντούμε σε μικρό είτε σε μεγάλο σχήμα, αλλά αντίθετα θεωρώντας τα ως αντικείμενα της ίδιας τέχνης και άσκησης. 402 C

·         Όποιος έχει αληθινά μουσική ανατροφή ημπορεί να είναι εραστής ανθρώπων που έχουν πολύ ανεπτυγμένες τις ιδιότητες αυτές. Δεν ημπορεί όμως να είναι εραστής ενός που δεν εμφανίζει την αρμονία τούτη. Δεν ημπορεί , είπε ο Γλαύκων, αν τουλάχιστο εμφανίζει μια ψυχική έλλειψη. Αν όμως πρόκειται για σωματική έλλειψη, ημπορεί να έχει την υπομονή  ώστε να αποφασίσει να τον συμπαθεί. 402D

·         Ο σωστός όμως έρωτας είναι να αγαπά κανείς το κόσμιο και το ωραίο, χωρίς να βγαίνει από τα όρια της σωφροσύνης και της μουσικής μόρφωσης; Βεβαιότατα είπε αυτός. Ώστε δεν πρέπει τίποτε το τρελό ουδέ το συγγενικό με την ακολασία να πλησιάζει στον ορθό έρωτα; Δεν πρέπει. Ώστε δεν πρέπει ουδέ την ηδονή που είπαμε να την αφήσουμε να πλησιάσει, ουδέ ημπορεί να έχουν με αυτή καμιά σχέση ο εραστής και ο αγαπημένος του, όταν ο αμοιβαίος τους έρως δεν έχει πάθει διαστρέβλωση; Όχι, μα το Δία, είπε, δεν πρέπει Σωκράτη μου να της επιτρέψουμε την πλησίαση. Έπειτα απ’ αυτά θα θεσπίσεις όπως φαίνεται νόμο στην πόλη που θεμελιώνουμε ότι επιτρέπεται ο εραστής να φιλεί, να συναναστρέφεται και να αγγίζει τον αγαπημένο του, όπως ο πατέρας το παιδί, αποβλέποντας σε καλούς σκοπούς, αν τον ευρίσκει πρόθυμο, η υπόλοιπη όμως συναναστροφή προς το πρόσωπο της αγάπης του πρέπει να είναι τέτοια ώστε να μην ημπορεί ποτέ να γεννηθεί η υποψία πως οι σχέσεις τους ξεπερνούν τα όρια που εθέσαμε, αλλιώς ο εραστής θα κατηγορηθεί και θα χαρακτηριστεί ως άνθρωπος απαίδευτος και ανίδεος από ομορφιά. 403^A – c

·          Η δική μου γνώμη δεν είναι ότι όποιο σώμα είναι γερό αυτό το ίδιο με την αρετή του κάνει καλή την ψυχή, αλλά απεναντίας πιστεύω ότι η καλή ψυχή με τη δική της αρετή κάνει να πάρει το σώμα κάθε δυνατή βελτίωση. 403D

·         Πιστεύω ότι και η καλή γυμναστική είναι όπως και η μουσική απλή και μετρημένη, και προπάντων η γυμναστική των πολεμιστών. 404Β

·         Ημπορείς να ευρείς μια μεγαλύτερη άραγε απόδειξη για την ύπαρξη μέσα στην πόλη κακής και άσχημης παιδείας από το γεγονός ότι όχι μόνο στους πρόστυχους και στους χειροτέχνες είναι απαραίτητοι γιατροί και δικαστές υπέρτατης ικανότητας αλλά και σε κείνους που κάνουν ότι έχουν ανατραφεί με αγωγή ελεύθερου ανθρώπου; Ή δεν πρέπει να λογαριάζεται ως αφορμή εντροπής και φανέρωση μεγάλης απαιδευσίας το να αναγκάζεται κανείς να χρησιμοποιεί ένα δίκαιο που πάει και το φέρνει από κάποιους άλλους ωσάν να είναι αυτοί δεσπότες και κριτές και μέσα του δικούς του να μην έχει; Είναι η πιο μεγάλη εντροπή από όλες , είπε (ο Γλαύκων) Έχεις στ αλήθεια γνώμη πρόσθεσα εγώ, ότι αυτό που είπαμε είναι αφορμή μεγαλύτερης εντροπής ή αυτό που συμβαίνει όταν κανείς όχι μόνο χάνει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο δικαστήριο ως κατηγορούμενος και ως κατήγορος, αλλά και η έλλειψη αίσθησης της εμορφιάς τον καταφέρει να καμαρώνει  γι αυτή την ασχολία, επειδή στοχάζεται ότι είναι επιδεξιώτατος για τις αδικίες και ικανός να κάνει κάθε λογής στροφές και αφού χρησιμοποιήσει κάθε είδος υπεκφυγής με τα λυγίσματά του να ξεφύγει και να μην υποστεί την πρέπουσα τιμωρία κι όλα αυτά εξαιτίας ασημάντων και αναξιοπρεπών συμφερόντων, επειδή δεν ξέρει πόσο ωραιότερο και προτιμότερο πράγμα είναι το να διευθετεί τη ζωή του κατά τρόπο που να μην έχει ανάγκη ένα νυσταλέο δικαστή; Όχι, είπε, αλλά αυτό το τελευταίο είναι ακόμη μεγαλύτερη αφορμή εντροπής. Το να έχουμε ανάγκη την ιατρική είπα εγώ δε λέω εξαιτίας τραυμάτων ή εξαιτίας των νοσημάτων που πέφτουν με το γύρισμα των εποχών του έτους, αλλά επειδή ύστερα από αργία και τρόπο ζωής σαν αυτόν που περιγράψαμε, γεμίζουμε ωσάν να είμαστε λίμνης από υγρά και αέρια και αναγκάζουμε τους σοφολογιώτατους Ασκληπιάδες να χρησιμοποιούν τις λέξεις «φύσες» και «κατάρρους» για να τις δώσουν ως ονόματα στα νοσήματα αυτά δεν τα θεωρείς ως αφορμή εντροπής;405 Α-D

·          Ο Ηρόδικος όμως όντας γυμναστής και έχοντας αρρωστιάρικη ιδιοσυγκρασία με το να φτειάσει ένα μείγμα  από τη γυμναστική και την ιατρική , επέθανε στα βάσανα πρώτα πρώτα και προπάντων τον εαυτό του και έπειτα ύστερα και πολλούς άλλους. Κατά ποιο τρόπο; είπε (ο Γλαύκων) Με το να δίνει είπα εγώ, μεγάλη άργητα στο θάνατό του. Παρακολουθώντας  δηλαδή το νόσημά του που ήταν θανατηφόρο, ούτε σε θέση ήταν θαρρώ να γιατρέψει τον εαυτό του, ούτε ημπορούσε να κοιτάζει άλλη δουλειά, αλλά επερνούσε όλη του τη ζωή εφαρμόζοντας στον εαυτό του θεραπεία και πέφτοντας σε βάσανα κάθε φορά που θα έβγαινε έξω κάπως από τη δίαιτά του κι έτσι με τη σοφία του κατόρθωσε να φτάσει στο γήρας περνώντας ζωή πεθαμένου. 406B-C

·         Όταν είπα εγώ ένας μαραγκός αρρωστήσει γυρεύει από το γιατρό φάρμακο, να το πιει και να ξεράσει το νόσημα, ή γυρεύει με την ενέργεια ενός καθαρτικού από κάτω ή με τη χρησιμοποίηση καυτηριασμού ή τομής να λυτρωθεί οριστικά. Εάν όμως ένας του προστάξει μακροχρόνια δίαιτα διατάσσοντας επιθέματα από μαλλί γύρω στο κεφάλι και όλα τα παρεπόμενα, δε χάνει καιρό να του πει ότι δεν αδειάζει για να κάνει τον άρρωστο, ουδέ κανένα διάφορο έχει έτσι να ζει προσέχοντας το νόσημα και αμελώντας την προσδιορισμένη δουλειά του.  Έπειτα αφού στείλει το γιατρό στο καλό και ξαναγυρίσει στη συνηθισμένη του δίαιτα, αποκτά την υγειά του και ζει κοιτάζοντας τη δουλειά του. Αν όμως δεν είναι το σώμα του ικανό για να αντέξει κλείνει τα μάτια του και γλυτώνει από κάθε φασαρία. 406D-E

·         Ο Φωκυλίδης λέει ότι πρέπει να ασχολείται κανείς με την αρετή όταν πια έχει βιός. Εγώ από μέρους μου θαρρώ ότι πρέπει και προτύτερα. 407^Α

·         Το σοβαρότατο όμως είναι ότι δυσκολεύει κάθε είδους μάθηση, σκέψη και εσωτερική μελέτη θεωρώντας  ως ύποπτα σημεία μερικούς πονοκεφάλους και ιλίγγους και αποδίδοντας την αιτία της γένεσής τους στη φιλοσοφία, ώστε όπου παρουσιάζεται αυτή  εμποδίζει ολοκληρωτικά την άσκηση και την αποκάλυψη της αρετής. Γιατί γίνεται αφορμή να φαντάζεται κανείς ότι είναι πάντοτε άρρωστος και να μη τελειώνει ποτέ η αγωνία που έχει για το σώμα του. Δεν είναι λοιπόν σωστό να ειπούμε ότι και ο Ασκληπιός εγνώριζε αυτά τα πράγματα πως μερικοί έχουν και εξαιτίας της φυσικής κατασκευής και εξαιτίας της δίαιτας σωματική υγεία, είναι όμως επιδεκτικοί να πάρουν μέσα τους ένα εντοπισμένο νόσημα και γι αυτό εφανέρωσε μια αρμόδια γι αυτούς και γι αυτού του είδους την κράση ιατρική. Δηλαδή βγάζοντας κανείς από μέσα του με φάρμακα και με τομές τα νοσήματα, να προστάζει τη συνηθισμένη δίαιτα για να μη φέρνει βλάβη στην πολιτική ζωή, να μην προσπαθεί όμως κανείς με διαιτητικές προσταγές εξαντλώντας σιγά σιγά την ικμάδα σωμάτων που είναι εσωτερικώς πέρα ως πέρα αρρωστημένα κι έπειτα ξαναχύνοντάς τους άλλη, να δίνει στον άνθρωπο μακροχρόνια και κακή ζωή, ούτε να αφήνει να φυτρώνουν απόγονοί τους που θα είναι φυσικά απαράλλακτοι ωσάν αυτούς, ούτε να έχει την αντίληψη ότι όποιος δεν ημπορεί κάτω από τους όρους της σύγχρονης τάξης να ζει, αξίζει να απολαμβάνει θεραπεία, αφού είναι αχρείαστος και στον εαυτό του και στην πόλη. 407Β-Ε

·         Τα φάρμακα ημπορούν να γιατρέψουν ανθρώπους που πριν από τον τραυματισμό τους ακολουθούν ένα υγιεινό και κόσμιο τρόπο ζωής έστω κι αν τύχει να πιουν την ίδια στιγμή το ανακατωμένο ποτό που περιγράψαμε. Εστοχάζονταν όμως ότι η παράταση της ζωής ανθρώπων με ιδιοσυγκρασία νοσηρή και ακόλαστη δεν φέρνει καμιά ωφέλεια ούτε στους ίδιους αυτούς ανθρώπους ούτε στους άλλους και ότι δεν πρέπει η ιατρική τέχνη να υπάρχει για την εξυπηρέτηση αυτών ουδέ είναι σωστό να τους θεραπεύει έστω κι αν έχουν πλούτη περισσότερα από τα πλούτη του Μίδα. 408Β

·         Οι γιατροί είπα, ημπορούν να αποκτήσουν μεγάλη ικανότητα αν αρχίζοντας από την παιδική τους ηλικία, κοντά στη μάθηση της τέχνης τους έρθουν σε επαφή με όσο ημπορούν περισσότερα και στον ύψιστο βαθμό κακοφτιασμένα σώματα, κι αν οι ίδιοι αρρωστήσουν όλες τις αρρώστιες και δεν τους έχει χαρίσει η φύση πολύ καλή υγεία. Γιατί δε γιατρεύουν θαρρώ το σώμα με το σώμα, γιατί αν συνέβαινε αυτό θα ήταν υποχρεωμένο το σώμα τους όχι μόνο νόσημα να μην έχει αλλά ουδέ να πέφτει κάποτε σε αρρώστεια. Αντίθετα, γιατρεύουν το σώμα με την ψυχή και δεν ημπορεί ποτέ η ψυχή αν γίνει ή αν είναι κακή, να θεραπεύει με επιτυχία κάτι . Σωστά είπε (ο Γλαύκων) Ο δικαστής όμως φίλε μου κυριαρχεί επάνω στην ψυχή με την ψυχή. Και δεν μπορεί η ψυχή από τη νεαρή της ηλικία να έχει ανάμεσα σε πονηρές ψυχές ανατραφεί έχοντας επαφή μαζί τους, ουδέ να έχει περάσει κάνοντας η ίδια αδικήματα όλες τις βαθμίδες της αδικίας ώστε να ευρίσκει με συμπερασμό από τον εαυτό της ξεκινώντας τα αδικήματα των άλλων, κατά τον τρόπο που συμπεραίνει κανείς παίρνοντας ως βάση το σώμα του τα νοσήματα. Πρέπει απεναντίας να μείνει στη νεανική της ηλικία απείραχτη και ανεπηρέαστη από τα κακά ήθη αν πρόκειται έχοντας αυτή καλοσύνη ή αγαθότητα να ευρίσκει με την κρίση της κατά σωστό τρόπο το δίκαιο.408Ε- 409 Β

·         ΓΛΑΥ:Θα θεσπίσεις λοιπόν μέσα στην πόλη μια ιατρική σαν αυτή που περιγράψαμε μαζί με μια σαν την προηγούμενη δικαστική, για να θεραπεύουν αυτές τους πολίτες εκείνους σε όσους έχει η φύση χαρίσει καλά σώματα και καλές ψυχές, από εκείνους όμως που δεν έχουν τα χαρίσματα αυτά, όσοι είναι τέτοιοι κατά το σώμα, θα τους αφήνουν να πεθάνουν , τους κατά την ψυχήν όμως κακοφτιασμένους και ανεπίδεκτους θεραπείας οι ίδιοι θα θανατώνουν; 

·         ΣΩΚ:Αυτό δείχνεται να είναι το πιο μεγάλο καλό και γι αυτούς που είναι σε τούτα τα παθήματα πεσμένοι και για την πόλη.409 Ε- 410 Α

·         Δεν έχεις παρατηρήσει, είπα, τι ψυχική διάθεση αποκτούν όσοι σε όλη τους τη ζωή έχουν επαφή με τη γυμναστική δεν έχουν όμως ανακατευτεί καθόλου με τη μουσική ή όσοι κάνουν το αντίθετο; Εννοώ ως προς την αγριότητα και τη σκληρότητα καθώς και ως προς τη μαλακότητα και την ημερότητα από το άλλο μέρος, είπα εγώ. Μάλιστα είπε (ο Γλαύκων). Έχω παρατηρήσει ότι όσοι εδόθησαν στη γυμναστική χωρίς μέτρο βγαίνουν αγριότεροι από όσο πρέπει , όσοι πάλι στη μουσική γίνονται αντίθετα μαλακότεροι σε βαθμό που δεν τους φέρνει καθόλου τιμή. Με όλα τούτα όμως, είπα εγώ (ο Σωκράτης) την αγριότητα ημπορεί να την παρουσιάζει το θυμοειδές στοιχείο της ιδιοσυγκρασίας, και ημπορεί τούτο το στοιχείο αν πάρει σωστή αγωγή να παρουσιάσει ανδρεία, αν όμως ενταθεί περισσότερο από όσο πρέπει θα γίνει όπως είναι επόμενο, σκληρό και απειλητικό… Όποιου λοιπόν η ψυχή έχει πραγματοποιήσει την αρμονίαν αυτή έχει την αρετή της ανδρείας και της σωφροσύνης. 410 C- F

·         Για την εξυπηρέτηση λοιπόν αυτών των δυο ημπορώ εγώ από μέρους μου να ειπώ ότι μοιάζει κάποιος θεός να έχει χαρίσει στους ανθρώπους δυο τέχνες, τη μουσική και τη γυμναστική για να καλλιεργείται η θυμοειδής και η φιλοσοφική προδιάθεση, όχι η ψυχή και το σώμα εξόν μονάχα κατά κάποιο επιπρόσθετο τρόπο, αλλά για εκείνα τα δυο, αποβλέποντας στο πώς τα δυο τους θα φτάσουν σε αρμονική μεταξύ τους σχέση με την πρέπουσα επίταση και χαλάρωση. 411 Ε

·         Κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει και τους φύλακες (της Πολιτείας) κατά τη νεαρή τους ηλικία να τους εκθέτουμε σε κάποιους  εκφοβισμούς και έπειτα να τους μεταφέρουμε σε ένα περιβάλλον ηδονών, δοκιμάζοντας περισσότερο αυτούς παρά το χρυσάφι στη φωτιά για να ιδούμε αν ο καθένας τους παρουσιάζει αντοχή στο γοητευμό και σταθερότητα στην ευγενική του συμπεριφορά, όντας καλός φύλακας του εαυτού του και της μουσικής που έμαθε, και εμφανίζοντας τον εαυτό του μέσα σε όλα αυτά, πρότυπο κατά την ευρυθμία και ευαρμοστία , τις ιδιότητες δηλαδή εκείνες που πρέπει να κατέχει για να ημπορεί να είναι χρησιμότατος στον εαυτό του και στην πόλη. Όποιος λοιπόν υφίσταται τη δοκιμασία αυτή κατά συνέχεια και στην παιδική και τη νεανική και ανδρική ηλικία βγαίνει αψεγάδιαστος, αυτόν πρέπει να τον καταστήσουμε άρχοντα της πόλης και φύλακα…413 Ε

·         (ψεύτικο μύθο προς τους πολίτες) Ο θεός κατά τη δημιουργία του όσοι από σας έχουν την ικανότητα να είναι άρχοντες σ’αυτούς τον καιρό  της γένεσής τους επρόσθεσε μέσα στη σύστασή τους χρυσάφι, γι αυτό έχουν μεγαλύτερη αξία όσοι κάνουν για επίκουροι, σ’ αυτούς έβαλε άργυρο. Σίδηρο πάλι και χαλκό επρόσθεσε στους γεωργούς και στους υπόλοιπους τεχνίτες. Επειδή όλοι κρατιέστε από την ίδια γενιά, τις περισσότερες φορές είναι δυνατό να γεννάτε παιδιά που θα σας μοιάζουν. Ενδεχόμενο όμως είναι να βγει από το χρυσάφι ασημένιο και από το ασήμι χρυσαφένιο βλαστάρι και όλες οι άλλες ποιότητες ημπορεί να βγει η μια από την άλλη… Και αν κάποιο δικό τους παιδί παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά του χαλκού ή του σιδήρου, δεν επιτρέπεται κατά κανένα τρόπο να το σπλαχνιστούν, αλλά δίνοντάς του τη χρεωστούμενη εξαιτίας της φυσικής του σύστασης αξία, πρέπει να το ωθήσουν στην τάξη των τεχνιτών ή των γεωργών και απεναντίας, αν από τις τάξεις αυτές γεννηθεί κάποιος με χρυσή ή ασημένια σύσταση, αποδίδοντάς  τους την αξία τους, θα τους φέρουν στην ανώτερη τάξη για να τους κάνουν άλλους φύλακες και άλλους επίκουρους, επειδή υπάρχει χρησμός πως η πόλη τότε θα χαλάσει, όταν τη  φυλάξει σιδερένιος ή χάλκινος φύλακας. Ημπορείς να μηχανευτείς λοιπόν κανένα μηχάνευμα για να ημπορέσουν αυτοί να δώσουν πίστη στο μύθο τούτο; 415

·         (οι φύλακες της πολιτείας) πρώτα πρώτα δεν πρέπει κανένας τους να έχει δική του περιουσία εκτός μόνο από τα πράγματα της πρώτης ανάγκης. δεν επιτρέπεται να έχει κανένας κατοικία ή αποθήκη όπου δεν θα ημπορούσε να έχει είσοδο όποιος θα ήθελε. .. Συχνάζοντας ακόμη στα συσσίτια πρέπει να ζουν κοινή ζωή όπως οι στρατιώτες στο στρατόπεδο. Απαραίτητο είναι κοντά σ’ αυτά να τους ειπούμε ότι έχουν μέσα στην ψυχή τους πάντοτε χρυσάφι και ασήμι θεϊκό και γι αυτό το ανθρώπινο δεν τους χρειάζεται καθόλου και ότι είναι αμαρτία να μολύνουν την κατοχή εκείνου του χρυσαφιού ανακατώνοντάς την με την κατοχή του χρυσού των ανθρώπων, αφού γύρω από το νόμισμα που χρησιμοποιεί το πλήθος  έχουν συμβεί αναρίθμητα αμαρτήματα, ενώ στο νόμισμα που υπάρχει στην ψυχή τους  δεν προχωρεί καμιά μόλυνση. 416 D – 417A

·         Όπως φαίνεται έχουμε ανακαλύψει κάποια καινούργια πράγματα που πρέπει οι φύλακες πολύ να προσέξουν μήπως χωρίς να τα καταλάβουν καθόλου τρυπώσουν μέσα στην πόλη. Ποια είναι αυτά; Ο πλούτος, είπα εγώ , και η πενία. Γιατί ο ένας γεννά τρυφή , αργία και επιθυμία για ανατροπές, η άλλη πάλι κοντά στην ανατρεπτική διάθεση, κατάπτωση του ηθικού και χειροτέρευση της αποτελεσματικότητας της εργασίας.   421 Ε

·         Να αφήνουμε την πόλη να μεγαλώνει έως στο σημείο εκείνο της αύξησης που είναι σύμμετρο με τη δυνατότητα της ενότητάς της. Πέρα από αυτό όμως όχι…Να παίρνουν κάθε  μέτρο ασφαλείας για να μη γίνει η πόλη ούτε ολιγάριθμη ούτε κατά τα φαινόμενα μόνο μεγάλη, αλλά πόλη με αυτάρκεια και ενότητα.  423 C

·         Αρκεί μονάχα , όπως λέει ο λόγος, να φυλάει κανείς τη «μοναδική μεγάλη εντολή» καλύτερα όμως αντί  να ειπούμε μεγάλη να ειπούμε επαρκή. Τι εννοείς μ αυτό; είπε. Εννοώ, είπα εγώ, την παιδεία και την ανατροφή. Γιατί αν παίρνοντας καλή παιδεία γίνονται μετρημένοι άνθρωποι, δε θα τους είναι δύσκολο όλα όσα είπαμε να τα καταλάβουν κι ακόμη κι άλλα όσα τώρα εμείς παραλείπουμε, τα ζητήματα που αναφέρονται στην απόκτηση γυναικών, στους γάμους, και την απόκτηση παιδιών, δηλαδή ότι σχετικά με όλα αυτά είναι σωστή η παροιμία που λέει ότι οι φίλοι πρέπει να θεωρούν πέρα ως πέρα τα πράγματά τους όλα ως κοινή περιουσία. 423^Ε

·         Γιατί πρέπει να φοβόμαστε πολύ την αλλαγή του παλαιού είδους της μουσικής και την εισαγωγή ενός καινούργιου, επειδή με την πράξη μας αυτή βάζουμε σε διακινδύνευση  ολόκληρο το σύστημά μας. 424 C

·         Υποστηρίζω ότι η ανδρεία είναι ένα είδος σωτηρία. Τίνος δα σωτηρία; Σωτηρία της δοξασίας που μας έχουν βάλει στο νου μας οι νόμοι με την παιδεία σχετικά με τα φοβερά πράγματα, ποια είναι δηλαδή αυτά και τι λογής είναι. Χρησιμοποιώντας κοντά στη σωτηρία  της τον όρο «για πάντα» εννοούσα το να τη σώζει κανείς αμετάβλητη είτε σε λύπες και σε ηδονές ευρίσκεται  είτε σε επιθυμίες και φόβους χωρίς να την αφήνει να του φύγει από μέσα του. 429 C

·         Να μη θαρρείς ότι οι προσπάθειές μας εζητούσαν τίποτε άλλο εκτός από το πώς θα δεχτούν όσο γίνεται καλύτερα με τη συγκατάβασή τους οι νέοι μας μέσα στην ψυχή τους τούς νόμους  ωσάν βαφή, για να ημπορούν να κρατούν πάντοτε στον ίδιο χρωματισμό τις δοξασίες που έχουν σχετικά όχι μόνο με τα τρομερά αλλά και τα κάθε είδους πράγματα, αφού τους έλαχε ιδιοσυγκρασία και ανατροφή ευνοϊκή , κι ακόμη να μην ξεπλύνουν τη βαφή τους αυτά τα καθαρτήρια μέσα που είναι πολύ δραστικά για να φέρνουν διάλυση, δηλαδή η ηδονή, έχοντας δύναμη γι αυτού του είδους την επίδραση μεγαλύτερη από την πέτρα της Χαλέστρας και την αλυσίβα, και η λύπη  ο φόβος και η επιθυμία όντας δραστικώτερα από κάθε άλλο πλυντικό μέσο. Μια τέτοια δύναμη και διαρκή σωτηρία των ορθών και νομίμων δοξασιών σχετικά με τα πράγματα που πρέπει να φοβάται και να μη φοβάται κανείς εγώ τουλάχιστο την ονομάζω και τη λογαριάζω ανδρεία, εκτός αν εσύ έχεις κάτι άλλο να παρατηρήσεις. 430 Α-Β

·        Δικαιοσύνη είναι το να έχει κανείς και να κάνει ό,τι του ανήκει και ό,τι του ταιριάζει…. Όταν όμως θαρρώ όντας ένας από τη φύση του φτιαγμένος να γίνει  τεχνίτης και κάποιος άλλος να γίνει χρηματιστής, έπειτα αφού πάρει το μυαλό του αέρα εξ αιτίας πλούτου ή πλήθους οπαδών ή δύναμης η κάποιου παρόμοιου πλεονεκτήματος, δοκιμάζει να μπει στην τάξη των πολεμιστών ή κάποιος  πολεμιστής στην τάξη του βουλευτικού και στην τάξη των φυλάκων ενώ δεν το αξίζει και παίρνει ο ένας τα εργαλεία του άλλου και τις  τιμές, ή όταν ο ίδιος όλα αυτά βάζει χέρι για να τα κάνει, τότε θαρρώ θα έχεις και συ τη γνώμη ότι αυτή η μεταβολή και η ενασχόληση  σε πολλές δουλειές είναι για την πόλη εξολοθρεμός. 434  Α-Β

·         Η πόλη είναι δίκαιη μόνον όταν ενυπάρχοντας μέσα σε αυτή οι κατηγορίες των τριών φυσικών ιδιοσυγκρασιών κάνει η καθεμιά τη δουλειά της και από την άλλη μεριά είναι σωφρονισμένη ανδρεία και σοφή εξ αιτίας κάποιων άλλων προδιαθέσεων και ιδιοτήτων των ίδιων αυτών κατηγοριών. 435 Β

·         Άραγε δεν είμαστε εμείς, είπα εγώ, απόλυτα αναγκασμένοι να παραδεχτούμε ότι μέσα στο εσωτερικό του καθενός μας υπάρχουν οι ίδιες θεμελιώδεις μορφές και τα ίδια ήθη όποια και στο εσωτερικό της πόλης; Γιατί βέβαια δεν είναι φερμένες στην πόλη ξεκινώντας από κάπου αλλού. Γιατί θα ήταν γελοίο πράγμα να φανταστεί κανείς ότι το θυμοειδές δεν έχει γεννηθεί μέσα στις πόλεις από τους πολίτες εκείνους που έχουν δα αυτή τη φήμη, όπως είναι οι κάτοικοι της Θράκης και της Σκυθικής χώρας και σχεδόν οι κάτοικοι των βορείων χωρών, ή η φιλομάθεια  που για τη γένεσή της  τη δική μας χώρα προ πάντων ημπορεί κανείς να θεωρήσει ως υπεύθυνη ή η φιλοχρηματία, επιθυμία που θα είχαμε κάθε λόγο να υποστηρίξουμε ότι αποτελεί χαρακτηριστικό των Φοινίκων και των κατοίκων της Αιγύπτου. .. Οι δυσκολίες όμως αρχίζουν πια με την ερώτηση που ζητά να μάθει αν όλες μας τις πράξεις τις εκτελούμε χρησιμοποιώντας ενιαία ενεργητικότητα ή με καθεμιά από τις ενεργητικότητες αυτές που είναι τρεις εκτελούμε διαφορετική πράξη. δηλαδή αποκτάμε μάθηση χρησιμοποιώντας άλλη ενεργητικότητα, θυμώνουμε χρησιμοποιώντας μια άλλη από αυτές που έχουμε μέσα μας και με τη χρησιμοποίηση κάποιας άλλης πάλι τρίτης, αποζητάμε τις ηδονές όσες αναφέρονται  στην τροφή, τη γεννητική πράξη και σε κάθε άλλη αδελφική προς τούτες απόλαυση ή εκτελούμε με την ψυχή αδιαίρετη καθεμιά από αυτές τις πράξεις όταν αισθανθούμε μιαν ανάλογη ορμή. 435 Ε – 436^Α

·         Ολοφάνερο είναι ότι το ίδιο υποκείμενο δεν ημπορεί να κάνει ή να πάσχει την ίδια στιγμή τα ενάντια πράγματα μέσα στο ίδιο μέρος του εαυτού του τουλάχιστο και αναφορικά προς το ίδιο αντικείμενο. Ώστε αν τυχόν ευρίσκουμε να συμβαίνει ανάμεσα σε αυτές τούτο που είπαμε, θα είμαστε βέβαιοι ότι οι ενεργητικότητες αυτές δεν αποτελούν ταυτότητα, αλλά πλειονότητα. Σύμφωνος. Πρόσεξε τώρα ό,τι θα ειπώ. Λέγε, είπε. Άραγε είναι δυνατό, είπα, το ίδιο πράγμα να παρουσιάζει την ίδια στιγμή στο ίδιο μέρος του στάση και κίνηση; Ολοκληρωτικά αδύνατο. Ας καθορίσουμε τώρα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τη συμφωνία μας μήπως προχωρώντας μάς παρουσιαστεί αφορμή για διαφωνία. Αν δηλαδή κανείς θα έλεγε για άνθρωπο που στέκεται αλλά κινεί τα χέρια του και το κεφάλι του, ότι ο ίδιος αυτός συνάμα στέκεται και κινείται…; Ώστε αν ήθελε ο υποστηρικτής της γνώμης αυτής να δείξει ακόμη μεγαλύτερη εξυπνάδα κάνοντας τη λεπτή παρατήρηση ότι οι σβούρες τουλάχιστο ως σύνολο θεωρημένες ευρίσκονται τόσο σε στάση , όσο και σε κίνηση,  όταν με σταθερά μπηγμένη την αιχμή τους στο ίδιο σημείο κάνουν περιστροφές … Οποιαδήποτε λοιπόν τέτοια παρατήρηση κι αν μας ειπεί κανείς δεν θα μας κάνει να τα χάσουμε ή να δώσουμε κάποια μεγαλύτερη πίστη στο ότι είναι ποτέ δυνατό το αυτό υποκείμενο την ίδια στιγμή του χρόνου ως προς το ίδιο μέρος του εαυτού του και αναφορικά με το αυτό αντικείμενο τα εναντία πράγματα ή να πάθει ή να είναι ή και να κάμει. 436 Β-Ε

·         Κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο δεν είναι σωστό να λέμε για τον τοξότη ότι τα χέρια του σύγχρονα απωθούν από τον εαυτό του και τραβούν προς το σώμα του το τόξο, αλλά σωστό είναι να ειπούμε ότι άλλο χέρι είναι αυτό που απωθεί, και άλλο αυτό που τραβά προς το σώμα του. Έτσι είναι ολοκληρωτικά, είπε. Ημπορούμε δα να ισχυριστούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που κάποιες φορές , ενώ είναι διψασμένοι, δεν θέλουν να πιουν… Αυτό λοιπόν που εμποδίζει τις τέτοιες επιθυμίες δεν παράγεται μέσα στην ψυχή κάθε φορά που θα εμφανιστεί εξαιτίας του λογισμού, εκείνα όμως που τη σέρνουν και την τραβούν δεν παρουσιάζονται εξαιτίας παθημάτων και νοσημάτων; Έτσι δείχνει το πράγμα. Δεν θα εκάναμε λοιπόν ένα παράλογο ισχυρισμό φρονώντας ότι αυτά είναι δυο λογιών και ξεχωρισμένα το ένα από το άλλο και ονομάζοντας το τμήμα εκείνο της ψυχής που την κάνει ικανή για λογισμό ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ το τμήμα όμως που δίνει την ικανότητα στην ψυχή να αισθάνεται τον έρωτα, την πείνα, τη δίψα και την κάνει να δειλιάζει εμπρός από τις άλλες επιθυμίες αλόγιστο και ΕΠΙΘΥΜΗΤΙΚΟ, ένα είδος φίλου που χρησιμεύει για την εξυπηρέτηση κάποιων χορτασμών και ηδονών; Δεν θα ήταν καθόλου παράλογος ο ισχυρισμός μας, αλλά πολύ φυσικός. Ας παραδεχτούμε λοιπόν οριστικά, είπα εγώ, ότι τα δυο αυτά είδη υπάρχουν μέσα στην ψυχή. Το είδος σε όποιο ανήκει ο ΘΥΜΟΣ και η δύναμη που μας δίνει την ικανότητα να θυμώνουμε πρέπει να θεωρηθεί ως τρίτο ή αν δεν είναι κάτι τρίτο με ποιο από τα προηγούμενα δυο ημπορεί να έχει την όμοια φύση; …439 Β –Ε

·         ‘Η , όπως τρία γένη ενυπάρχοντας στην πόλη απήρτιζαν τη σύστασή της, το χρηματιστικό, το επικουρητικό και το βουλευτικό, έτσι και στην ψυχή κατέχει το θυμοειδές την τρίτη θέση, όντας από τη φύση φτιασμένο να είναι στη διάθεση του λογιστικού , αν δεν το χαλάσει η κακή ανατροφή; Αναγκαστικά είπε, κατέχει την τρίτη θέση…  Αυτό το πέλαγος στ αλήθεια είπα εγώ, με δυσκολία το έχουμε περάσει και έχουμε με αρκετή σταθερότητα καθορίσει ότι τα ίδια γένη χωρίς καμιά αριθμητική διαφορά, όσα παρουσιάζονται στην πόλη, παρουσιάζονται και στην ψυχή του καθενός ανθρώπου. 441 Α- C

·         Αλλά στ αλήθεια δεν εξεχάσαμε καθόλου το ότι η πόλη ήταν δίκαιη, επειδή τα τρία γένη υπάρχουν μέσα σ’ αυτή  και το καθένα κάνει τη δική του δουλειά. Δεν το έχουμε θαρρώ καθόλου, είπε, ξεχασμένο. Ώστε πρέπει να κρατήσουμε στη μνήμη μας πως ότινος από μας το καθένα τμήμα της ψυχής του κάνει τη δουλειά του , αυτός ο άνθρωπος ημπορεί να χαρακτηριστεί δίκαιος και ως άνθρωπος που κάνει τη δουλειά του. Αυτό είπε, πρέπει να το έχουμε στη μνήμη μας καλά τυπωμένο. Δεν είναι λοιπόν δουλειά του λογιστικού να κυβερνά, αφού είναι σοφό και έχει αναλάβει να προνοεί για ολόκληρη την ψυχή, του θυμοειδούς όμως δουλειά δεν είναι να υπηρετεί τούτο ως σύμμαχος; Βεβαιότατα. Άραγε, όπως ελέγαμε , η ανάμειξη της μουσικής και της γυμναστικής δεν θα τα κάμει να πάρουν τον ίδιο τόνο εντείνοντας και τρέφοντας το ένα με καλά λόγια και μαθήματα και το άλλο χαλαρώνοντάς το με φιλική παραθάρρυνση και δίνοντάς του με τη βοήθεια της αρμονίας και του ρυθμού ημερότητα;  Δε χωρεί αμφιβολία, είπε αυτός. Αυτά δα τα δυο της ψυχής τμήματα αφού πάρουν μια σαν την προηγούμενη ανατροφή και την αληθινότατη μάθηση και παίδευση στη δουλειά τους , θα κυβερνήσουν το  επιθυμητικό που όπως ξέρουμε αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της ψυχής του καθενός και είναι από τη φύση του προικισμένο με ακόρεστη χρηματομανία. Θα λάβουν με αυτό σχετικά τα μέτρα τους μήπως εξαιτίας της υπερπλήρωσής του από τις καλούμενες σωματικές ηδονές, παχύνοντας και δυναμώνοντας δεν θέλει πια να κάνει τη δουλειά του, αλλά δοκιμάσει να υποδουλώσει και να κυβερνήσει, ενώ δεν είναι γεννημένο να έχει δικαιώματα για αυτά τα αξιώματα, και μήπως την κοινή ζωή όλων τη φέρει άνω κάτω. Βεβαιότατα, είπε. 441 D- 442B

·         Θαρρώ δα ότι ονομάζουμε τον καθένα ανδρείο εξαιτίας τούτου του τμήματος, όταν το θυμοειδές του εξακολουθεί περνώντας μέσα από λύπες και από ηδονές να κρατάει στα φοβερά και μη φοβερά πράγματα αναφερόμενη αντίληψή του, όπως την έχει καθορίσει με τις προσταγές του το λογιστικό. .. Κι ακόμη δεν ονομάζομε τον καθένα σώφρονα εξ αιτίας της φιλίας και της συμφωνίας που υπάρχει ανάμεσα σε τούτα, όταν τόσο το τμήμα που εξουσιάζει όσο και τα δυο τμήματα που εξουσιάζονται συμφωνούν στην αντίληψή τους ότι πρέπει να κυβερνά το λογιστικό και δεν επαναστατούν εναντίον του; Πραγματικά, είπε αυτός, η σωφροσύνη μιας πόλης ή ενός πολίτου δεν ημπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά μονάχα τούτο. 442 C-D

·         Στην πραγματικότητα βέβαια ήταν όπως φαίνεται η δικαιοσύνη κάτι τέτοιο, χωρίς όμως να αναφέρεται στην εξωτερική δράση αυτών που έχει ο άνθρωπος μέσα του, αλλά στην εσωτερική που έχει να κάμει με τον πραγματικό εαυτό του και τα τμήματα της εσωτερικής του σύστασης . αυτή κάνει ώστε ο δίκαιος να μην επιτρέπει στο καθένα από τα τμήματα που έχει μέσα του να ανακατεύεται σε δουλειές που δεν ταιριάζουν στη φύση του, ουδέ να αφήνει τα διαφορετικά είδη της ψυχής του να παίρνει το ένα τη δουλειά του άλλου. Αντίθετα αυτός βάζει τάξη στα πράγματα του εσωτερικού του, παίρνει στα χέρια του την κυριαρχία του εαυτού του, γίνεται ταξιθέτης και φίλος του εαυτού του, βάζει στην αρμόζουσα σχέση τα τρία του ψυχικά είδη, απαράλλαχτα ωσάν να ήταν αυτά οι τρεις κυριαρχικοί τόνοι μιας μουσικής κλίμακας, δηλαδή ο τόνος της πιο ψηλής, της πιο χαμηλής και της μέσης χορδής και όλες τις άλλες αποχρώσεις όσες τυχόν υπάρχουν στα μεσοδιαστήματα όλες αυτές τις δένει μαζί και ενώ προτύτερα ο εαυτός του παρουσίαζε πολλότητα, τώρα πια εμφανίζεται ως ενότητα παρουσιάζοντας σωφροσύνη και αρμονικότητα. Αφού πια κάμει όλα τούτα, προχωρεί προς την πρακτική ενεργητικότητα επάνω σε κάθε πράξη του, είτε για απόκτηση περιουσίας πρόκειται ,είτε για την περιποίηση του σώματος, είτε για πολιτική είτε για ιδιωτική διαφορά, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις θεωρώντας και ονομάζοντας μια πράξη δίκαιη και καλή, όταν συντελεί στη διατήρηση και τελειοποίηση αυτής της ψυχικής κατάστασης και παίρνοντας πάλι ως σοφία την επιστήμη που στέκει ως οδηγός επάνω σε αυτή την πράξη, ως άδικη πράξη όμως την πράξη που κάθε φορά φέρνει τη διάλυση της ψυχικής αυτής κατάστασης, και ως αμάθεια, από την άλλη μεριά, τη δοξασία που στέκει επάνω από την πράξη αυτή ως οδηγός.  443 D-E

·         Είναι δα η δημιουργία υγείας μια τακτοποίηση των σωματικών στοιχείων που τα βάνει στην αμοιβαία σχέση κυριάρχου και κυριαρχούμενου  σύμφωνα με τη φυσική διάταξη, η δημιουργία όμως νοσήματος είναι μια τακτοποίηση που έχει ως αποτέλεσμα το να εξουσιάζει και να εξουσιάζεται ένα στοιχείο από το άλλο, αντίθετα προς τη φυσική τάξη.444 D

·         Γιατί φοβάμαι πως το να γίνει χωρίς να το θέλει κανείς φονιάς είναι μικρότερο αμάρτημα από το να γίνει απατεώνας μέσα στη νομοθεσία αναφορικά προς το ωραίο, το ηθικό και το δίκαιο. 451Β

·         Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τις γυναίκες για όποιες και τους άντρες δουλειές πρέπει και να τις διδάξουμε τα ίδια πράγματα. Ναι. Εδόθηκε βέβαια σε κείνους μουσική και γυμναστική. Πρέπει λοιπόν να διδαχτούν και οι γυναίκες αυτές τις δύο τέχνες και την πολεμική τέχνη και πρέπει να χρησιμοποιηθούν κατά τον ίδιο όπως και οι  άντρες τρόπο. 452 Α

·         Στ αλήθεια εξαιρετική, είπα εγώ, είναι Γλαύκων  η δύναμη της αντιλογικής τέχνης. Γιατί δα; Γιατί θαρρώ, είπα, πως πιάνονται μέσα σ αυτή πολλοί και χωρίς να το θέλουν, και φαντάζονται ότι δεν μαλώνουν αλλά συζητούν κι αυτό γιατί δεν ημπορούν ακολουθώντας τη διαίρεση των ειδών να εξετάζουν το συζητούμενο πρόβλημα, αλλά να ζητούν να εύρουν την εναντίωση προς την απόφανση που εκφράζει ο συνομιλητής τους μένοντας κολλημένοι μονάχα στη λέξη χρησιμοποιώντας αναμεταξύ τους λογομαχία και όχι συζητητική συνεννόηση. 454 Α

·         Ώστε και του αντρός  και της γυναικός η φύση έχει την αυτή καταλληλότητα για τη φύλαξη της πόλης και η μόνη τους διαφορά είναι η μεγαλύτερη αδυναμία ή η μεγαλύτερη δύναμη.  456 Α

·         Χρεωστούν λοιπόν να ξεγυμνωθούν οι γυναίκες των φυλάκων, αφού δα αντί ενδυμάτων θα σκεπαστούν με την αρετή και πρέπει να πάρουν μέρος στον πόλεμο και στην άλλη φρούρηση της πόλης χωρίς να κοιτάζουν καμιά άλλη εργασία.457 Α

·         Αυτές όλες τις γυναίκες τις έχουν όλοι αυτοί οι άντρες μαζικές και καμιά γυναίκα δε ζει  ιδιαίτερα μαζί με κανέναν άντρα και τα παιδιά πάλι τα έχουν μαζικά και κανένας γονέας δεν ξέρει το παιδί που έχει γεννηθεί απ αυτόν , ούτε κανένα παιδί ξέρει τον πατέρα του. Αυτό,  είπε,  ημπορεί , να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη απιστία από το προηγούμενο και ως προς τη δυνατότητα και ως προς την ωφελιμότητα. 457 D

·         Γιατί οι άνθρωποι του είδους αυτού ( με οκνό μυαλό) προτού θαρρώ ευρούν με τι τρόπο θα πραγματοποιηθεί κάτι που ποθούν, αφήνοντας το πρόβλημα αυτό για να μη τους φέρνει κόπο η εξέταση της δυνατότητας ή μη, υποθέτουν ότι υπάρχει αυτό που ποθούν και τότε πια βάζουν σε τάξη τα υπόλοιπα και χαίρονται λογαριάζοντας το τι θα κάνουν έπειτα από την πραγματοποίησή του και καθιστούν έτσι την ψυχή τους που και χωρίς αυτό ήταν οκνή, ακόμη οκνότερη. 458 Β

·         Φαίνεται πως οι άρχοντές μας θα χρειαστεί να καταφεύγουν συχνά στο ψεύδος και στην απάτη για την ωφέλεια των αρχομένων. Υποθέτω δα να είπαμε ότι όλα αυτά ημπορούν να έχουν χρησιμότητα αν τα μεταχειρίζεται κανείς ωσάν φάρμακα. Μέσα λοιπόν στους γάμους και τις παιδοποιίες φαίνεται  να παρουσιάζεται πολύ χτυπητά  αυτή η ορθότητα. Πώς δα; Σύμφωνα με τις αρχές που παραδεχτήκαμε πρέπει οι άριστοι άντρες να έρχονται σε γενετήσια σχέση με τις άριστες γυναίκες πάρα πολύ συχνά, και οι κατώτερες πάρα πολύ σπάνια. Όσα παιδιά γεννιούνται από τους άλλους όχι, αν πρόκειται το ποίμνιο να κρατηθεί στο ύψος του και αυτά πρέπει να γίνονται κρυφά από όλους, μόνο οι άρχοντες να τα ξέρουν αφού πάλι πρέπει η αγέλη των φυλάκων να κρατιέται όσο γίνεται μακρύτερα από τη διχοστασία. Πολύ σωστά , είπε. Γι αυτό λοιπόν πρέπει να θεσπίσει ο νόμος κάποιες γιορτές για να φέρουμε σ αυτές την επαφή ανάμεσα στις νύμφες και τους νυμφίους. Πρέπει να γίνουν και θυσίες και να συνθέσουν οι ποιητές μας ύμνους που να ταιριάζουν με τους γάμους που γίνονται τον αριθμό όμως των γάμων θα τον αφήσουμε στην πρωτοβουλία των αρχόντων για να ημπορούν με όλη τη δυνατή ακρίβεια να κρατούν τον πληθυσμό των πολιτών στο αυτό αριθμητικό όριο λαμβάνοντας υπ όψει τους τούς  πολέμους, τις αρρώστειες και όλα τα παρόμοια, ώστε να μη γίνεται  όσο αυτό είναι κατορθωτό, η πόλη μας μήτε μεγάλη, μήτε μικρή. Σωστά, είπε. Θαρρώ λοιπόν ότι πρέπει να γίνουν μερικοί με εξυπνάδα φτιασμένοι κλήροι ώστε ο κατώτερος εκείνος άνθρωπος σε κάθε ζευγάρωμα να ρίχνει το φταίξιμο στην τύχη και όχι στους άρχοντες. Βεβαιότατα, είπε. Στους νέους δα όσοι θαρρώ διακρίνονται στον πόλεμο ή σε κάποια άλλη δουλειά, πρέπει κοντά στις άλλες τιμές και στα βραβεία να τους παραχωρείται το δικαίωμα της συχνότερης συγκοίμησης με τις γυναίκες κι έτσι θα ευρεθεί πια και πρόφαση για να βγαίνουν από τα φύτρα αυτών όσο ημπορεί περισσότερα παιδιά. Σωστά. Ώστε και τα παιδιά που κάθε φορά θα γεννιούνται έχουν αρμοδιότητα να τα παραλαμβάνουν οι αρχές που έχουν αναλάβει την εποπτεία αυτή αποτελούμενες είτε από άντρες είτε από γυναίκες είτε και από αντιπροσώπους  και των δυο φύλων. γιατί και οι αρχές είναι κοινή αρμοδιότητα των γυναικών και των ανδρών. Ναι. Παίρνοντας λοιπόν θαρρώ τα από τους καλούς γεννημένα παιδιά, θα τα πάνε στο κοινό κατάστημα  και θα τα δώσουν σε μερικές παραμάνες εγκατεστημένες σε κάποιο ιδιαίτερο τμήμα της πόλης. τα παιδιά της κατώτερης ποιότητας ανθρώπων καθώς και κάθε ανάπηρο παιδί που θα γεννηθεί από τους άλλους θα το κρύψουν, όπως είναι και σωστό, σε τόπο μυστικό μακριά από κάθε μάτι. Ναι, είπε, αφού δα είναι ανάγκη να φυλαχτεί καθαρή η ράτσα των φυλάκων. Οι άρχοντες λοιπόν αυτοί θα φροντίσουν και για την ανάστια οδηγώντας τις μητέρες στο κοινό κατάστημα, όταν είναι οι μαστοί τους φουσκωμένοι από γάλα και φροντίζοντας με κάθε τρόπο να μη αναγνωρίσει καμιά μητέρα το δικό της το παιδί. Θα κοιτάξουν ακόμη να εύρουν κι άλλες γυναίκες που έχουν γάλα, αν δεν αρκεί το γάλα των μητέρων και θα κοιτάζουν και για τις μητέρες να μη βυζαίνονται περισσότερο καιρό από όσο πρέπει και θα φορτώσουν  τις αγρύπνιες και τους άλλους κόπους στις βυζάστρες και στις παραμάννες. Παραχωρείς είπε μεγάλες ευκολίες σχετικά με την παιδοποιία στις γυναίκες των φυλάκων. Αυτό δα είναι το σωστό, είπα εγώ. Ας εξετάσουμε όμως το μέρος του θέματός μας που έρχονται στη σειρά. Είπαμε δα ότι τα παιδιά πρέπει να γεννιούνται από γονείς που βρίσκονται στην ακμή τους. Αλήθεια. Δεν είσαι τάχα σύμφωνος μαζί μου στο ότι ο μέσος όρος της διάρκειας της ακμής είναι για τη γυναίκα τα είκοσι χρόνια και για τον άντρα τα τριάντα; Ποια είναι αυτά τα χρόνια; είπε. Η γυναίκα είπα εγώ , αρχίζοντας από το εικοστό έτος πρέπει να δίνει παιδιά στην πόλη έως το τεσσαρακοστό. ο άντρας πάλι αφού περάσει τον καιρό της οξύτατης ορμής στο τρέξιμο, έπειτα από τον καιρό αυτό θα δίνει παιδιά στην πόλη έως τα πενηνταπέντε του χρόνια. Και για τα δυο βέβαια φύλα είναι αυτός ο  καιρός εποχή σωματικής και πνευματικής ακμής.  Ώστε αν κανένας έχοντας περάσει ή μη έχοντας ακόμη φτάσει αυτά τα όρια συνεργήσει στις κοινές της πόλης γεννήσεις, το αμάρτημά του θα το χαρακτηρίσουμε ως ανοσιότητα και αδικία, επειδή φυτεύει για την πόλη παιδί που αν ξεφύγει και γεννηθεί θα γεννηθεί χωρίς να είναι σπαρμένο κάτω από την προστασία των ευχών και των θυσιών που θα τελέσουν επάνω σε κάθε γάμο οι ιέρειες, οι ιερείς και ολόκληρη η πόλη υψώνοντας την ευχή να γεννιώνται πάντα από καλούς καλύτερα και από ωφέλιμους ωφελιμώτερα παιδιά, αλλά θα έχει πάρει την ύπαρξή του κάτω από το βάρος του σκοταδιού και της τρομερής ακράτειας.

·         Σωστά είπε. Ο αυτός νόμος έχει και την εφαρμογή και στην περίπτωση που κάποιος από εκείνους όσοι είναι στην ηλικία ακόμη και τους επιτρέπει να γίνονται πατέρες χωρίς να τους επιτρέψει την ένωση ο άρχοντας, πλησιάζει κάποια γυναίκα νόμιμης ηλικίας. γιατί το παιδί που δίνει στην πόλη θα το χαρακτηρίσουμε ως νόθο, παράνομο, και ανίερο. Πολύ σωστά, είπε. Όταν όμως πια και οι γυναίκες και οι άντρες περάσουν την ηλικία της τεκνογονίας, θα τους αφήσουμε θαρρώ ελεύθερους να πλησιάζουν όποια θέλουν μόνο να μην είναι θυγατέρα τους και μητέρα τους, ή κόρες των θυγατέρων τους ή ανιόντες της μητέρας τους. Το ίδιο πάλι και στις γυναίκες εξαιρώντας το παιδί και τον πατέρα τους και τους ανιόντες και κατιόντες αυτών. και την ελευθερίαν αυτή θα τους τη δώσουμε αφού τους προστάξουμε να παίρνουν κάθε προφύλαξη ώστε πρώτα απ όλα να μη φέρνουν στο φώς κανένα καρπό τεκνογονίας  αν γίνει σύλληψη, αν όμως ξεφύγει  κάτι κατά τις προφυλάξεις τους, να κάνουν το λογαριασμό τους έχοντας υπ όψει τους ότι δεν ημπορεί να επιτραπεί η ανάστια του. Αυτά βέβαια είπε είναι βέβαια μετρημένες σκέψεις. Με ποιο μέσο όμως θα ξεχωρίζουν αναμεταξύ τους πατέρες, θυγατέρες, και τους άλλους συγγενικούς βαθμούς που τώρα δα ανέφερες;  Δεν υπάρχει καμιά τέτοια ανάγκη, απεκρίθηκα εγώ. Μόνο όσα παιδιά γεννηθούν  πια στους δέκα ή στους επτά μήνες ύστερα από την ημέρα που θα γίνει ο καθένας τους νυμφίος, όλα αυτά θα τα αναγνωρίσει τα αρσενικά ως παιδιά του και τα θηλυκά ως θυγατέρες του και εκείνα θα τον ειπούν πατέρα τους και κατά τον ίδιο τρόπο τα παιδιά που θα γεννηθούν απ αυτά θα τα ειπεί παιδιά των παιδιών του κι εκείνα πάλι θα τους ειπούν παππούδες και κυρούλες. Όσα θα έχουν γεννηθεί κατά τον καιρό που οι μητέρες και οι πατέρες τους εγεννούσαν θα τα ειπούν αδερφές και αδερφούς κι έτσι όπως τώρα δα ελέγαμε θα εμποδίζεται η μεταξύ αυτών γενετήσια επαφή. Την ένωση των αδερφών προς τις αδερφές θα την επιτρέψει ο νόμος αν το θέλει η σύμπτωση του κλήρου και αν δίνει την εξουσιοδότηση ο χρησμός της Πυθίας. Πολύ σωστά είπε αυτός.  459 C - 461 E

·         Δεν τη δένει τάχα( την πόλη)  σε  αδιάσπαστο δεσμό η κοινότητα της ηδονής και της λύπης στην περίπτωση που προπάντων οι πολίτες για την απόκτηση και για την απώλεια των ίδιων πραγμάτων δοκιμάζουν την ίδια χαρά και λύπη; Δεν χωρά γι αυτό καμιά , είπε, αμφιβολία. Ο ξεχωρισμός όμως μέσα στα τέτοια πράγματα δεν φέρνει διάλυση όταν εξ αιτίας των αυτών περιστατικών που συμβαίνουν στην πόλη και στους πολίτες , άλλοι λυπούνται υπερβολικά και άλλοι από χαρά είναι γεμάτοι; Τι ημπορεί να συμβαίνει αν όχι αυτό; Άρα γε ένα τέτοιο γεγονός δεν συμβαίνει τότε, όταν όλοι οι πολίτες δεν εκφωνούν όλοι μαζί τις εκφράσεις «δικό μου» και «όχι δικό μου»; κι όταν κάνουν τα ίδια και για τις εκφράσεις που δείχνουν το ξένο πράγμα; Βεβαιότατα. Όταν σε κάποια πόλη ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων χρησιμοποιούν επάνω στο ίδιο πράγμα και κάτω από την ίδια άποψη τις λεκτικές εκφράσεις δικό μου και όχι δικό μου αυτή η πόλη διοικείται κατά τον άριστο τρόπο; Βεβαιότατα. Και η πόλη που η κατάστασή της πλησιάζει περισσότερο από κάθε άλλη τον ένα άνθρωπο; π.χ. όταν το δάχτυλο κάτινος από μας χτυπήσει κάπου ολόκληρη η κοινότητα που αποτελούν τα μέρη του σώματος στην αναφορά τους προς την ψυχή διευθετημένη σε μια ενότητα διευθυνόμενη από το κυριαρχικό τμήμα της ψυχής, αισθάνεται  το χτύπημα  και όλη μαζί ως σύνολο την ίδια στιγμή συμμερίζεται τον πόνο, ενώ μόνο ένα μέρος επόνεσε και έτσι πια λέμε ότι τον άνθρωπο πονεί το δάχτυλό του. το ίδιο μπορούμε να πούμε για οποιοδήποτε μέρος του ανθρώπου και σχετικά με τη λύπη που προξενεί ένα μέρος, όταν υποφέρει και σχετικά με την ηδονή όταν πηγαίνει προς την ανάρρωση. .. Ώστε όταν θαρρώ συμβαίνει σε ένα μόνο πολίτη οτιδήποτε είτε αγαθό είτε κακό, η πόλη του είδους αυτού περισσότερο από κάθε άλλη θα αναγνωρίσει ως δικό της μέλος το μέρος που παθαίνεται και όλη μαζί θα συμμεριστεί την ηδονή ή τη λύπη. Αναγκαστικά, είπε, αν, εννοείται ,είναι καλά οργανωμένη. 462 Β- Ε

·         Γιατί με οποιονδήποτε κι αν τύχει κανείς να έχει να κάνει θα νομίζει ότι αντικρύζει τον αδερφό του ή την αδερφή του ή τον πατέρα του ή τη μητέρα του ή το παιδί του ή τη θυγατέρα του ή έναν απόγονο ή έναν πρόγονο αυτών που είπαμε… Ώστε μέσα στην πόλη αυτή περισσότερο από κάθε άλλη όταν ενός οι δουλειές πάνε καλά ή άσχημα, θα ειπούν όλοι μαζί τη φράση που τώρα δα ελέγαμε «η δική μου η δουλειά πηγαίνει καλά» ή «άσχημα». .. Δεν είναι λοιπόν του αποτελέσματος αυτού αιτία κοντά στην άλλη οργάνωση το κοινό δικαίωμα κατοχής των φυλάκων επάνω στις γυναίκες και στα παιδιά; Αυτή είναι η κυριότατη αιτία. 463 C- 464 A

·         Είχαμε δηλαδή θαρρώ ειπεί ότι αυτοί δεν επιτρέπεται ούτε δικό τους σπίτι ούτε δική τους γη ούτε δικό τους κτήμα να έχουν , αλλά πρέπει παίρνοντας τη διατροφή τους ως μισθό για τη φρούρηση να έχουν όλοι κοινό έξοδο, αν θέλουν να είναι πραγματικά φύλακες.. . Δεν γίνονται λοιπόν αιτία τα όσα είπαμε όλοι τους  έχοντας μια αδιαίρετη γνώμη για ό,τι ο καθένας λέει «δικό μου» να προσπαθούν να φτάσουν στον αυτό σκοπό και να αισθάνονται στο βαθμό που είναι τούτο κατορθωτό, τα αυτά συναισθήματα χαράς και λύπης; Δεν χωρεί αμφιβολία είπε. Κι ακόμη οι αμοιβαίες καταγγελίες και δίκες δεν θα τους αφήσουν που λέει ο λόγος ήσυχους, αφού η μόνη ιδιοκτησία τους θα είναι το σώμα τους κι αφού όλα τα άλλα θα τα έχουν μαζικά;  απ αυτό βγαίνει πια γι αυτούς το κέρδος να είναι απηλλαγμένο από τις διχόνοιες τουλάχιστο που παρουσιάζονται στους ανθρώπους εξαιτίας απόκτησης χρημάτων ή παιδιών και συγγενών. 464 C – Ε

·         … Αν ο φύλακας προσπαθήσει να ζητήσει μια ευδαιμονία που θα τον κάνει να μην είναι πια φύλακας και αν δεν είναι ευχαριστημένος με την τόσο μετρημένη και ασφαλισμένη και κατά τη γνώμη μας άριστη ζωή αλλά μια αντίληψη για την ευδαιμονία ανόητη και παιδιάστικη πέφτοντας στο νου του τον κάμει να ορμήσει επειδή έχει τη δύναμη στα χέρια του, να κάμει δικά του  ό,τι υπάρχει μέσα στην πόλη, θα καταλάβει ότι ήταν πραγματικά ο Ησίοδος σοφός όταν έλεγε πως είναι κάπως το μισό περισσότερο και όχι το ολόκληρο. 466 Β

·         Αν είναι δα η ριψοκινδύνευση απαραίτητη δεν πρέπει να την πάρει κανείς επάνω του όταν πρόκειται η επιτυχία να μας βοηθήσει να γίνουμε καλύτεροι; Αυτό δα είναι ολοφάνερο. 467 Β

·         Ώστε αυτό δεν πρέπει να λείψει πρέπει να δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά να γίνονται θεατές του πολέμου, κοιτάζοντας  να βρούμε και μέσα εξασφάλισής τους… Σε άλλες εκστρατείες θα τους πάρουν και σε άλλες θα φυλαχτούν και δεν θα τους πάρουν. 467 C-D

·         Ώστε αφού είναι Έλληνες, δεν ημπορούν να ληστεύουν την Ελλάδα ουδέ να βάζουν φωτιά στα σπίτια, ουδέ να απλώνουν την έχθρα τους πάνω σε ολόκληρο της πόλης τον πληθυσμό, άνδρες και γυναίκες και παιδιά, αλλά θα χαρακτηρίζουν κάθε φορά εχθρούς μερικούς που θα είναι υπεύθυνοι για τη διένεξη . Θα καθιερώσουμε λοιπόν για τους φύλακες και αυτή τη νομοθετική διάταξη. να μη δεντροκοπούν τη γη, ουδέ να βάνουν φωτιά στα σπίτια. 471 Α-Β

·         Εάν , είπα εγώ, ή οι φιλόσοφοι δεν γίνουν μέσα  στις πόλεις βασιλείς ή οι λεγόμενοι σήμερα βασιλείς και δυνάστες δεν αποκτήσουν ειλικρινή και επαρκή φιλοσοφική μόρφωση, αν ακόμη δεν συναντηθούν στο αυτό πρόσωπο τούτα τα δύο, δηλαδή η πολιτική δύναμη και  η φιλοσοφία , ενώ αντίθετα αναγκαστική βία θα αποκλείσει τον όχλο των ανθρώπων που στην εποχή μας κατευθύνονται χωριστά προς τον καθένα από τους δυο αυτούς σκοπούς, δεν ημπορεί να υπάρξει φίλε μου Γλαύκων για την πόλη σταμάτημα της δυστυχίας και κατά τη γνώμη μου ουδέ για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, ουδέ υπάρχει τρόπος πριν γίνουν αυτά να πάρει υπόσταση στο βαθμό που είναι βέβαια τούτο κατορθωτό, και να ιδεί του ήλιου το φως η πολιτεία που με το λόγο τώρα έχουμε παραστήσει. Αυτό είναι που η φανέρωσή του τόσον καιρό τώρα δισταγμό βάζει μέσα στην ψυχή μου επειδή βλέπω ότι θα ξεπεράσει πολύ όταν ειπωθεί τα σύνορα κάθε παραδοξότητας. γιατί χρειάζεται πολύ κόπο για να ιδεί κανείς ότι κανένας άλλος δρόμος δεν υπάρχει για να φτάσει κανείς είτε ως άτομο είτε ως πολίτης στην ευδαιμονία. Κι αυτός, Σωκράτη εφώναξε, εξεστόμησες ένα τέτοιο λόγο και στοχασμό που να είσαι βέβαιος πως η φανέρωσή του θα ξεσηκώσει πολλούς και όχι τους τυχαίους στη στιγμή όπως με βλέπεις και σε βλέπω, αφού έτσι πετάξουν τα ιμάτιά τους ξεγυμνωμένοι και πάρουν ο καθένας ό,τι ευρεθεί δίπλα του ως όπλο, να τρέξουν με βήμα εφόδου κατεπάνω σου για να σου κάμουν κι εγώ δεν ηξαίρω τι. 473 D- E

·         Όλους λοιπόν αυτούς και άλλους που παρουσιάζουν φιλομάθεια για όσα αναφέραμε καθώς κι εκείνους που αγαπάνε τις τεχνούλες θα τους αναγνωρίσουμε ως φιλόσοφους; Καθόλου, είπα. Μόνο θα ειπούμε ότι μοιάζουν με φιλόσοφους. Ποιους λοιπόν αναγνωρίζεις είπε ως αληθινούς φιλόσοφους; Εκείνους, είπα εγώ, όσοι ευρίσκουν ευχαρίστηση στη θέα της αλήθειας. 475 Ε

·          Όσοι θαρρώ αγαπούν, είπα εγώ, τα ακροάματα και τα θεάματα, αγκαλιάζουν τις ωραίες φωνές, τα ωραία χρώματα και σχήματα και όλα τα δημιουργήματα, όσα η τέχνη φτειάνει  συνθέτοντας τέτοια στοιχεία, η διάνοιά τους όμως δεν έχει τη δύναμη να ιδεί και να αγκαλιάσει τη φύση του καθαυτό καλού. Είναι πραγματικά έτσι, είπε. Όσοι όμως έχουν τη δύναμη να ορμούν προς το καθαυτό καλό και να το βλέπουν στην καθαρή του ουσία, άραγε αυτοί δεν πρέπει να είναι σπάνιοι; Βεβαιότατα. Όποιος λοιπόν παραδέχεται την ύπαρξη  ωραίων πραγμάτων, την ύπαρξη όμως του κάλλους ούτε την παραδέχεται, ουδέ έχει τη δύναμη αν ένας του δείχνει το δρόμο που οδηγεί στην επίγνωσή του, να τον ακολουθεί, έχεις την αντίληψη ότι αυτός ο άνθρωπος ζει μέσα στον κόσμο του ονείρου ή μέσα στον κόσμο της πραγματικότητας; Ιδές πώς πρέπει να σκεφτείς. Όταν κανένας είτε στον ύπνο του είτε και ξύπνιος κάτι που μοιάζει με ένα άλλο δεν το παίρνει ως όμοιο, αλλά ως το ίδιο πράγμα, ότινος είναι ομοίωμα, αυτό άραγε δεν αποτελεί την κατάσταση του ονείρου; … Δεν θα ήταν λοιπόν σωστό να ονομάσουμε το περιεχόμενο που σχηματίζεται  στο νου του ενός γνώμη, επειδή αυτός γινώσκει , το περιεχόμενο όμως που σχηματίζεται στο νου του άλλου δόξα, επειδή αυτός δοξάζει. 476 Β –D

·         Αφού λοιπόν βάλαμε αυτές τις βάσεις ας μιλήσει και ας αποκριθεί , θα ειπώ, εκείνος ο προκομμένος, που δεν παραδέχεται πως υπάρχει τα καθαυτό κάλλος και μια ιδέα του καθαυτού κάλλους μένοντας πάντα η ίδια με τον εαυτό της, αλλά παραδέχεται  την ύπαρξη του πλήθους των ωραίων πραγμάτων, εκείνος που τρελαίνεται για τα θεάματα, θεωρώντας όμως ως ανυπόφορη συφορά αν κανένας του ειπεί ότι το καλό είναι ένα, καθώς και το δίκαιο και όλα τα άλλα στη σειρά. « Ανάμεσα σε αυτό δα το πλήθος των ωραίων πραγμάτων καλώτατέ μου άνθρωπε, θα του ειπούμε, ημπορείς ένα να μας δείξεις που να μη ημπορεί να φανεί άσχημο; κι ανάμεσα στα δίκαια ένα που να μη ημπορεί να φανεί ανόσιο;».  479 Α

·         Ώστε όσοι μένουν στο θέαμα του πλήθους των ωραίων πραγμάτων χωρίς να βλέπουν την καθαυτό ωραιότητα και χωρίς να ημπορούν να ακολουθούν εκείνον που τους οδηγεί σε αυτή κι όσοι βλέπουν τα πολλά δίκαια, όχι όμως το καθαυτό δίκαιο και κάνουν το ίδιο σχετικά με όλα τα υπόλοιπα, αυτοί θα ειπούμε ότι ως προς όλα έχουν μόνο δοξασίες, χωρίς όμως να έχουν καμιά γνώση σχετικά με όσα δοξάζουν. Τι θα ειπούμε αντίθετα για εκείνους που προχωρούν στη θέα καθενός από τα καθαυτά αμετάβλητα και ίδια με τον εαυτό τους όντα; Δεν θα ειπούμε ότι αυτοί γινώσκουν και ότι δεν δοξάζουν;  Δεν θα ειπούμε λοιπόν ότι οι τελευταίοι αυτοί αγκαλιάζουν και αγαπούν τα πράγματα όσα είναι αντικείμενα γνώσης , οι προηγούμενοι όμως όσα είναι αντικείμενα δόξης;.. Μήπως θα είναι μια παραφωνία αν επροτιμούσαμε να ειπούμε ότι αυτοί είναι φιλόδοξοι και όχι φιλόσοφοι;.. Δεν πρέπει λοιπόν όσοι αγκαλιάζουν κάθε καθαυτό ον να τους ονομάσουμε φιλοσόφους και όχι φιλοδόξους; Σχετικά μ αυτό αποκλείεται κάθε αμφιβολία.479 Ε- 480^Α

·         Ας θεωρήσουμε ως βεβαιωμένη τώρα σχετικά με τη φύση των φιλοσόφων την πρόταση που λέει ότι αυτοί έχουν έρωτα με ό,τι μάθημα ημπορεί να τους δείξει κάτι από εκείνη την ουσία που υπάρχει αιώνια και δεν υπόκειται στην περιπλάνηση που προκαλεί η γένεση και φθορά. Δεν έχω αντίρρηση. Κι ακόμη, είπα εγώ, και την πρόταση που λέει πως ο έρωτάς τους αναφέρεται επάνω στην ουσία αυτή ολόκληρη και με τη θέλησή τους δεν αφήνουν έξω από την περίπτυξή τους κανένα της με μεγαλύτερη ή μικρότερη αξία μέρος, απαράλλακτα καθώς είπαμε προηγουμένως ότι κάνουν οι φιλόδοξοι και οι ερωτικοί.  485 Α-Β

·         Η μικρολογία είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ψυχή που μέλλει αδιάκοπα να απλώνεται για να αγκαλιάσει ολόκληρο το σύμπαν των θεϊκών και ανθρώπινων πραγμάτων. Πολύ αληθινά είπε. Όταν η σκέψη είναι προικισμένη με μεγαλοπρέπεια και με τη δύναμη να παραδίνεται στη θεωρία της αιωνιότητας και του συνόλου της ουσίας, στοχάζεσαι πώς ημπορεί ένας τέτοιος άνθρωπος να νομίσει την ανθρώπινη ζωή ως κάτι μεγάλο; Αυτό είναι αδύνατο είπε. Και το θάνατο λοιπόν ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα τον πάρει ως κάτι φοβερό; Καθόλου. Ώστε η δειλή και ανελεύθερη φύση δεν ημπορεί όπως φαίνεται να έχει κανένα δικαίωμα επάνω στην αληθινή φιλοσοφία. 486 Α-Β

·         Κι ακόμη πως την αλήθεια λέει όταν ισχυρίζεται ότι όσοι διαπρέπουν από τους φιλοσόφους είναι για τον όχλο άχρηστοι. Πρόσταξέ τον όμως να θεωρεί υπεύθυνους για την αχρηστία εκείνους  που δεν ηξαίρουν να τους χρησιμοποιήσουν κι όχι τους εξαιρετικούς αυτούς φιλόσοφους. Γιατί είναι αφύσικο πράγμα ο κυβερνήτης να παρακαλεί τους ναύτες για να τον κάνουν αρχηγό τους, καθώς και το να πηγαίνουν οι φιλόσοφοι στων πλουσίων τις πόρτες κι όποιος βέβαια είπε αυτό το ευφυολόγημα δεν είπε καθόλου την αλήθεια… 489 Β

·         (Όποιος είναι αληθινός φίλος της μάθησης) δεν  ελαττώνει την οξύτητα του ζήλου του ουδέ παίρνει ο έρωτάς του τέλος πριν φτάσει σε επαφή με τη φύση της καθεμιάς καθαυτό οντότητας χρησιμοποιώντας το τμήμα της ψυχής του που είναι άξιο για μια τέτοια επαφή. 490 Β

·         Ώστε φιλοσοφία , είπα εγώ , και πλήθος είναι αδύνατο να συνυπάρξουν. αδύνατο. Αναγκαστικά . 494 Α

·         Όποιοι λοιπόν συγκαταριθμηθούν στον περιορισμένο αυτό αριθμό και δοκιμάσουν την ηδονή και τη μακαριότητα που παρέχει αυτό το αγαθό και ιδούν απεναντίας την τρέλα των ανθρώπων του όχλου και ότι δεν υπάρχει ούτε ένας που να κάνει στην περιοχή της πολιτικής ζωής τίποτε που να ημπορεί  για να μιλήσουμε γενικά να χαρακτηριστεί ως πράξη ανθρώπου που είναι στα καλά του και ότι δεν υπάρχει σύντροφος για να ημπορέσει κανείς να βαδίσει μαζί με αυτόν στην προάσπιση του δικαίου χωρίς να χάσει και τη ζωή του, αλλά ο καθένας τους είναι ωσάν άνθρωπος πεσμένος ανάμεσα σε θηρία, χωρίς να έχει τη διάθεση για να παίρνει μέρος στις αδικίες τους, ούτε όμως  και την ικανότητα ένας αυτός να τα βάλει με ολόκληρη  αγέλη αγρίων και γι αυτό δε ημπορεί να φέρει ούτε στον εαυτό του ούτε και στους άλλους καμιά ωφέλεια, αφού θα αφανιστεί πριν προφτάσει να κάμει κανένα καλό στην πόλη και στους φίλους – όλα αυτά αφού ο καθένας τους τα στοχαστεί στο λογισμό του, ησυχάζει, κοιτάζει τη δουλειά του και παραμερίζοντας κάτω από ένα τειχίο σαν όταν μέσα στο χειμώνα ο άνεμος συνεπαίρνει με βίαιη βροχή τον κουρνιαχτό ευρίσκει για τον εαυτό του αρκετό, αφού βλέπει τους άλλους μολυνόμενους από την ανομία, να ημπορέσει να περάσει τη ζωή του στον επάνω κόσμο αμόλυντος από αδικίες και ανόσια έργα και να λυτρωθεί από αυτόν με καλή ελπίδα, γαλήνιος και καλοκαρδισμένος. Ας σημειώσουμε όμως, είπε αυτός, ό,τι με τη  λύτρωσή του κατορθώνει, δεν ημπορεί να χαρακτηριστεί ως ελάχιστα σημαντικό. Ουδέ και ως σημαντικώτατο, απεκρίθηκα, αφού δεν είχε τύχη να χαρεί μια πολιτική κοινότητα που του εταίριαζε, γιατί μέσα σε μια τέτοια όχι μόνο  και η δύναμή του θα γίνει μεγαλύτερη, αλλά και θα σώσει μαζί με τον εαυτό του και την κοινότητα. 496 D – 497 A

·         Αλλά το παράπονό μου είναι ακριβώς τούτο, κανένα δηλαδή πολιτικό καθεστώς από τα σύγχρονα δεν είναι αντάξιο για τη φύση του φιλοσόφου. Για τούτο κι αυτή παρουσιάζει διαστροφές και αλλοιώσεις. 497 Β

·         Δεν ημπορεί υποθέτω Αδείμαντε, να έχει ευκαιρία όποιος κρατεί προσηλωμένη αληθινά τη διάνοιά του στο ον, για να στρέφει το βλέμμα του προς τα κάτω ρίχνοντάς το στις ασχολίες των ανθρώπων και για να μολύνεται από φθόνο και δυσμένεια ερχόμενος σε μάχες προς αυτούς. απεναντίας με το βλέμμα προσηλωμένο επάνω σε όντα μιας αδιατάρακτης τάξης και μιας μόνιμης αιώνιας και αναλλοίωτης έξης, που δεν αδικεί ουδέ αδικείται το ένα από το άλλο, αλλά ευρίσκονται όλα τους υποταγμένα στην κοσμική τάξη και στην αρμονικότητα του λόγου, βυθισμένος στο θέαμα τούτο ο καθένας τους μιμείται αυτά τα όντα και προσπαθεί όσο ημπορεί περισσότερο  να αφομοιώνεται προς αυτά. 500 Β- C

·         Θα κάνουν λοιπόν και τώρα ωσάν άγρια θηρία όταν εμείς λέμε ότι πριν πάρει στα χέρια του το γένος των φιλοσόφων την εξουσία, δεν ημπορούν να σταματήσουν ούτε των πόλεων ούτε των πολιτών οι αθλιότητες, ουδέ ημπορεί να ιδεί η πολιτική κοινότητα που τώρα ο λόγος μας την παρουσιάζει ως μυθολόγημα, την έμπρακτη πραγματοποίησή της; 501 Ε

·         Έχω λοιπόν την εντύπωση ότι τη δύναμη που χειρίζονται οι γεωμέτρες και οι επιστήμονες οι ασχολούμενοι με τις παρόμοιες επιστήμες την ονομάζεις διάνοια και όχι νου, φρονώντας  ότι κατέχει διάμεση θέση ανάμεσα στη δόξα και στο νου. Είμαι υπερβολικά ικανοποιημένος είπα εγώ, με την αντίληψή σου. Αντίστοιχα, λοιπόν σε καθένα από τα τέσσερα τμήματα βάλε και ένα από τα ακόλουθα φαινόμενα που συμβαίνουν μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, απέναντι στο ανώτατο τμήμα τη νόηση, απέναντι στο δεύτερο τη διάνοια, στο τρίτο την πίστη και στο τέταρτο την εικασία και κατάταξέ τα σύμφωνα με την αναλογική τους σχέση, έχοντας υπ όψη σου ότι το ποσό της σαφήνειας των ψυχικών αυτών φαινομένων παρακολουθεί το ποσό της μετοχής στην αλήθεια που παρουσιάζουν τα αντίστοιχά τους τμήματα.511 C-E

 ΒΙΒΛΙΟ ΕΒΔΟΜΟ, 514-517, ΤΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕ ΤΗ ΣΠΗΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

·        Τώρα πια, είπα αν θέλεις να ιδείς την επίδραση της παιδείας και της απαιδευσίας, στοχάσου την ύπαρξή μας ωσάν εικόνα που παριστάνει την ακόλουθη περιπέτεια. Στοχάσου δηλαδή πως βλέπεις ανθρώπους τάχα μέσα σε υπόγειο κατοικητήριο όμοιο με σπηλιά που η είσοδός του είναι ανοιγμένη στο φως  σε μεγάλο μάκρος παρακολουθώντας όλη την έκταση του σπηλαίου, ριγμένους μέσα σε αυτό από μικρά παιδιά με τα σκέλη και τους αυχένες δεμένους σε δεσμά, έτσι που να μένουν στην ίδια θέση και να βλέπουν μόνο κατ ευθείαν χωρίς να τους αφήνει ο δεσμός να γυρίζουν κυκλικά τα κεφάλια … Στοχάσου πως βλέπεις  ανθρώπους που ακολουθώντας τη φορά του τειχίου μεταφέρουν κάθε λογής κατασκευάσματα που εξέχουν ψηλότερα από το τειχίο και ανθρώπινα ομοιώματα καθώς και οιμοιώματα άλλων ζώων από λίθο και ξύλο κάθε είδους κατασκευής και καθώς είναι φυσικό άλλοι από τους ανθρώπους που κάνουν φορτωμένοι την παρέλαση αυτή μιλούν και άλλοι κρατούν σιγή…  Αυτοί λοιπόν οι άνθρωποι  ( οι δέσμιοι) είναι ολοκληρωτικά αδύνατο να θεωρούν ως αλήθεια κάτι άλλο και όχι τις σκιές των τεχνητών κατασκευασμάτων … Ας υποθέσουμε ότι ένας ελύθηκε και αναγκάζεται ξαφνικά να σηκώνεται , να περιτριγυρίζει τον αυχένα του , να βαδίζει και να σηκώνει τα βλέμματά του προς τη διεύθυνση του φωτός… Δεν έχεις τη γνώμη ότι αυτός θα έπεφτε σε απορία και θα εθεωρούσε όσα έβλεπε τότε αληθινότερα από τα αντικείμενα όσα του εδείχνονταν τώρα; ..Χρειάζεται λοιπόν έναν εθισμό αν έχει σκοπό να ιδεί τα πράγματα του επάνω κόσμου… Κι εκείνον που θα επιχειρούσε να τους λυτρώσει και να τους υψώσει στον επάνω κόσμο, αν ημπορούσαν να τον πιάσουν στα χέρια ,δεν είναι αλήθεια πως θα τον εφόνευαν; Μεγάλη μάλιστα είπε, αλήθεια.

·        Οπωσδήποτε στο νου μου παρουσιάζεται μια τέτοια αντίληψη, ότι μέσα στην περιοχή του γνωστού τελευταία είναι η ιδέα του αγαθού και  ότι  με μεγάλη δυσκολία είναι ορατή, όταν γίνει όμως ορατή, αναγκαστικά φέρνει στο λογισμό πώς πραγματικά αυτή είναι αιτία σε όλα τα όντα κάθε ορθότητας και εμορφιάς, έχοντας γεννήσει μέσα στην ορατή περιοχή το φως και τον εξουσιαστή του φωτός και όντας μέσα στη νοητή περιοχή η ίδια δέσποινα και πηγή που εχάρισε την αλήθεια και το νου και ότι πρέπει να αντικρύσει αυτήν όποιος έχει σκοπό με φρόνηση να συμπεριφερθεί στην ιδιωτική ή στη δημόσια ζωή; Συμμερίζομαι είπε, κι εγώ τη γνώμη σου στο βαθμό βέβαια που μου το επιτρέπουν οι δυνάμεις μου. Εμπρός τώρα είπα εγώ, παρακολούθησέ με και στη σκέψη πως δεν είναι καθόλου παράξενο το ότι, όσοι φτάσουν στο σημείο που είπαμε, δεν αποφασίζουν να ασχολούνται με τις ανθρώπινες απασχολήσεις, αλλά οι ψυχές τους αισθάνονται αναγκασμό να περνούν τον καιρό τους πάντοτε στον ανώτερο εκείνο κόσμο.517 Β- C

·        Απεναντίας είπα εγώ, όποιος έχει νου ημπορεί να θυμηθεί ότι στα μάτια συμβαίνουν από δυο αιτίες διπλές διαταραχές. όταν μεταφέρονται από το φως στο σκότος και από το σκότος στο φως. Νομίζοντας λοιπόν ότι το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή δεν θα ξεσπάσει σε ακαταλόγιστο γέλιο κάθε φορά που βλέπει μια ψυχή να τα έχει χάσει και να μην ημπορεί να διακρίνει καθαρά κάτι, αλλά θα κοιτάζει να ιδεί αν φερμένη από ζωή φωτεινότερη ένεκα έλλειψης εθισμού έχει χάσει την οξυδέρκειά της ή επειδή από μεγαλύτερη αμάθεια προχωρεί σε φωτεινότερη περιοχή, κάτι το λαμπρότερο κάνει τα μάτια της να πλημμυρίσουν από μαρμαρυγή και έτσι πια τη μια θα την καλοτυχίσει για το πάθημά της και για τη ζωή της, ενώ για την άλλη θα αισθανθεί έλεος. 518 Α- Β

·        Η τωρινή μας όμως συζήτηση, είπα εγώ, δείχνει ότι πρέπει αυτή τη δύναμη που έχει ο καθένας μέσα στην ψυχή του και το όργανο που κάνει δυνατή στον καθένα τη γνώση, ωσάν αυτό να ήταν μάτι μη δυνάμενο αλλιώς να περιστραφεί προς την περιοχή του φωτός από την περιοχή του σκότους αν δεν στραφεί και ολόκληρο το σώμα, να την περιστρέψουμε έτσι ακριβώς μαζί με όλη την ψυχή απομακρύνοντάς την από την περιοχή της γένεσης, έως ότου αποκτήσει τη δύναμη να υποφέρει τη θέα του όντος και της φωτεινότατης του όντος περιοχής. Αυτή δα η περιοχή λέμε πως είναι το αγαθό. δεν είναι έτσι; Ναι. Η παιδεία λοιπόν είπα εγώ, θα είναι η τέχνη της περιαγωγής τούτου του οργάνου, μέθοδος για να γίνει ευκολώτατη και αποτελεσματικώτατη η μεταστροφή ,όχι για να δημιουργηθεί μέσα στο όργανο η όραση. Απεναντίας επειδή έχει αυτό το όργανο το προτέρημα τούτο, χωρίς όμως ούτε την ορθή κατεύθυνση, ούτε να έχει τα βλέμματά του εστραμμένα εκεί όπου έπρεπε, χρέος της τέχνης αυτής ( της παιδείας)  είναι να μηχανευθεί πώς θα γίνει η στροφή. 518 D

·        Μέλημα του νόμου δεν είναι το πώς μέσα στην πόλη μια τάξη θα έχει μια εξαιρετική ευδαιμονία, αλλά ζητά να ευρεί τρόπο για να πραγματοποιήσει την ευδαιμονία όλων των τάξεων, φτιάνοντας  από τους πολίτες με τη χρησιμοποίηση της πειθούς και της βίας ένα αρμονικό σύνολο, γινόμενος αίτιος να μοιράζονται μεταξύ τους την ενίσχυση που ημπορεί να συνεισφέρει στο κοινό κάθε τάξη και δημιουργώντας ο ίδιος τέτοιους πολίτες με το σκοπό όχι να τους αφήνει να τραβά ο καθένας όπου του αρέσει, αλλά να τους χρησιμοποιεί για τον ενωτικό δεσμό της πόλης. 519 Ε

·        Και έτσι τόσο εσείς όσο κι εμείς θα ζούμε μέσα στην πόλη ξυπνητοί και όχι ονειρευόμενοι, κατά το πρότυπο των περισσότερων σύγχρονων πόλεων που διοικούνται από άρχοντες  που σκιαμαχούν και διχοστατούν ο ένας προς τον άλλον ποιος θα πάρει την εξουσία, θεωρώντας την πως είναι ένα μεγάλο αγαθό. Δες όμως ποια είναι η αλήθεια. Σε όποια πόλη όσοι μέλλουν να γίνουν άρχοντες δείχνουν ελάχιστη προς την εξουσία αγάπη, αυτή η πόλη αναγκαστικά θα ζήσει ευτυχισμένη και χωρίς καμιά απολύτως διχοστασία, σε όποια όμως λάχουν αντίθετης κατασκευής άρχοντες την περιμένει ζωή αντίθετη προς την προηγούμενη. 520 C-D

·        Γιατί μόνο σε αυτή θα είναι διαχειριστές της εξουσίας οι τω όντι πλούσιοι όχι κατά το χρυσάφι, αλλά κατά τον πλούτο που ταιριάζει στον ευδαίμονα, δηλαδή όσοι πλούτο τους έχουν την ενάρετη και φρόνιμη ζωή τους. Αν όμως έρχονται στην εξουσία άνθρωποι φτωχοί που από την πείνα τους έχουν ως επιδίωξή τους την προσωπική τους ωφέλεια, στοχαζόμενοι ότι πρέπει από εδώ να κάμουν με αρπαγές την τύχη τους τότε δεν γίνεται τίποτε. Γιατί η εξουσία στέκεται στη μέση ως το λάφυρο του σπαραγμού των αρχόντων, όντας εμφύλιος και εσωτερικός ο πόλεμος αυτός, αφανίζει όχι μονάχα τους άρχοντες αλλά και τους υπόλοιπους πολίτες. 521 Α

·        Πρέπει όμως να έρχονται στην εξουσία άνθρωποι που δεν έχουν έρωτα μαζί της. Αν δεν γίνει αυτό, θα ευρεθούμε εξάπαντος εμπρός από ένα αλληλοσπαραγμό των αντεραστών. 521 Β

·        Γιατί εγώ από μέρους μου δεν ημπορώ να παραδεχτώ κανένα άλλο μάθημα ως ικανό να κάμει την ψυχή να στρέψει τα βλέμματά της προς τα επάνω, εκτός από εκείνο το μάθημα που θέμα του έχει το ον και το αόρατο. Αν τώρα κάποιος κοιτάζοντας προς τα επάνω με το στόμα ανοιχτό ή προς τα κάτω με κλεισμένο προσπαθεί να παρατηρεί κάποιο από τα αισθητά, λέω πως ουδέποτε θα ημπορέσει κάτι να καταλάβει. Γιατί κανένα αισθητό δεν περιέχει μέσα του επιστήμη. Ουδέ άνω αλλά κάτω είναι γυρισμένα τα μάτια της ψυχής του στην περίπτωση που κανείς ανάσκελα μέσα σε γη ή σε θάλασσα προσπαθεί να αποκτήσει μάθηση. 529 C

·        Η διαλεκτική είναι τοποθετημένη ψηλά ωσάν θριγκός επάνω στο οικοδόμημα των μαθημάτων και δεν ημπορεί πια να είναι σωστό να τοποθετηθεί άλλο μάθημα ψηλότερα από τούτο… 534 Ε

·        Ελησμόνησα είπα εγώ, ότι ο διάλογός μας αυτός ήταν ένα παιγνίδι και γι αυτό εμίλησα με φωνή περισσότερο έντονη. Γιατί όταν μιλούσα έπεσε το μάτι μου επάνω στη φιλοσοφία και σαν την είδα να αναξιοπαθεί κυλισμένη στη λάσπη, αγανάκτησα θαρρώ και ωσάν θυμωμένος με τους αίτιους είπα με σοβαρότερο τόνο όσα είπα. 536 C

·         Τα μαθήματα λοιπόν της λογιστικής, της γεωμετρίας και όλης της προπαιδείας που είναι προπαρασκευαστικό εκπαιδευτικό στάδιο της διαλεκτικής πρέπει να τους τα δίνει κανείς να τα μαθαίνουν όταν είναι παιδιά με ένα τρόπο διδαχής που να μη μοιάζει με αναγκαστική μάθηση. Γιατί; Γιατί, είπα εγώ, δεν πρέπει ο ελεύθερος να μαθαίνει με δουλικό αναγκασμό κανένα μάθημα. Γιατί οι σωματικοί πόνοι, αν και τους αναλαμβάνει το σώμα κάτω από την πίεση της βίας, δεν το κάνουν καθόλου χειρότερο, δεν μένει όμως ως μόνιμο κτήμα της ψυχής ό,τι αυτή μαθαίνει με τη βία. Να μη μεγαλώνεις, εξοχώτατέ μου, τους τροφίμους σου κάνοντάς τους να αποκτούν μάθηση με τη βία αλλά με τα παιχνίδια, για να ημπορείς να διακρίνεις καλύτερα για ποια δουλειά είναι ο καθένας τους πλασμένος. XVI- 536 D-E

·        Έπειτα από το χρόνο αυτό, είπα εγώ, όσοι από τους εικοσαετείς γραφούν στον εξαιρετικό κατάλογο θα τους δοθούν μεγαλύτερες τιμές και όχι όσες στους άλλους και το σύνολο των μαθημάτων που είχαν πάρει κατά την παιδική τους ηλικία χωρίς να έχει εσωτερική συνάφεια, θα το συντάξουν και θα τους το παρουσιάσουν ώστε με μια συνοπτική ματιά να διακρίνεται η οικειότητα που έχουν οι επιστήμες μεταξύ τους και με τη φύση του όντος. Μόνο βέβαια μια τέτοια μάθηση , είπε μένει σταθερή σε όσων ανθρώπων τις ψυχές τύχει και σχηματιστεί. 537 C

·        Όταν γίνουν δα πενήντα χρονών, όσοι επιζήσουν και αριστεύσουν κατά πάντα και από κάθε άποψη και στα έργα και στις επιστήμες, αυτούς τότε πια πρέπει να τους οδηγήσουμε στην τελευταία βαθμίδα και να τους αναγκάσουμε αφού υψώσουν προς τα επάνω την ολοκάθαρη λάμψη της ψυχής, να στρέψουν τη ματιά τους σ’ αυτό πια που χαρίζει στα πάντα φως, κι αφού ιδούν το πρωταρχικό αγαθό έχοντάς το ως πρότυπο να βάζουν την πόλη , τους πολίτες και τους εαυτούς τους σε κόσμια τάξη κατά τον υπόλοιπο καιρό της ζωής τους ο καθένας με τη σειρά του, αφιερώνοντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στη φιλοσοφία, όταν όμως έρθει του καθενός η σειρά, θα παίρνουν μέρος στους κόπους της πολιτικής ζωής και αξιώματα εξαιτίας του συμφέροντος της πόλης και δεν θα είναι αυτό μια τιμητική διάκριση αλλά ένας εξαναγκασμός. 540 Α-Β

·        Όσα έχω ειπωμένα δεν τα είπα αποβλέποντας περισσότερο στους άντρες και όχι στις γυναίκες, όσες εννοείται παρουσιαστούν ικανοποιητικά προικισμένες από τη φύση. 540 C

·        Όταν οι αληθινοί φιλόσοφοι, ένας ή περισσότεροι, παίρνοντας στα χέρια τους την πολιτική δύναμη μέσα στις πόλεις τις τώρα συνηθιζόμενες τιμές τις θεωρήσουν ανάρμοστες στον ελεύθερο άνθρωπο και μηδαμινές και γι αυτό τις περιφρονήσουν, το ορθό όμως και τις τιμές που πηγάζουν από αυτό το τοποθετήσουν στην εκτίμησή τους πολύ ψηλά και λογαριάζοντας ως το σπουδαιότατο και αναγκαιότατο ανάμεσα σε όλα το δίκαιο οργανώσουν την όλη τους κατά τρόπο που να εξυπηρετείται  και να πληθύνεται το δίκαιο.  Πώς είναι δυνατή αυτή η οργάνωση; είπε. Όσοι, είπα εγώ, έχουν ηλικία δέκα ετών κι απάνω όλους αυτούς θα τους διώξουν να πάνε στα χωράφια, τα παιδιά τους όμως θα τα παραλάβουν και βγάζοντάς τα από τις τωρινές συνήθειες που είναι οι συνήθειες των γονέων τους, θα τα αναθρέψουν με τη νοοτροπία και τη νομοθεσία τη δική τους, αυτή που εμείς έχουμε αναπτύξει στα προηγούμενα τι λογής είναι.  540 D-E

·         Όπως λοιπόν ένα νοσηρό σώμα χρειάζεται να πάρει μόνο απ έξω μια μικρή ώθηση για να πέσει στην αρρώστεια, αν και κάποιες φορές χωρίς εξωτερική προσβολή έχει μέσα του τη διχοστασία, κατά τον ίδιο δα τρόπο και η πόλη που βρίσκεται στην ίδια με το σώμα εκείνο κατάσταση από μια ασήμαντη αφορμή όταν φέρνει απ’ έξω ή το ένα κόμμα βοηθούς από ολιγαρχούμενη πόλη ή το άλλο από δημοκρατούμενη, δεν πέφτει τάχα σε αρρώστεια και δεν κινεί πόλεμο η ίδια εναντίον του εαυτού της φτάνοντας κάποτε σε διχοστασία και χωρίς να ωθηθεί από καμιά εξωτερική ώθηση; 556 Ε

·         Τι θέλουμε να ειπούμε , ερώτησε αυτός, μιλώντας  για μια τέτοιαν αναρχία; Εννοούμε με αυτή π.χ. ότι ο πατέρας συνηθίζει να γίνεται όμοιος με το παιδί και να φοβάται τα παιδιά του, και το παιδί συνηθίζει να παίρνει τη θέση του πατέρα του και ούτε να εντρέπεται ούτε να φοβάται τους γονείς του για να είναι τάχα ελεύθερο… Μέσα σε μια τέτοια κατάσταση ο δάσκαλος φοβάται τους μαθητές και τους χαϊδεύει, οι μαθητές δεν δείχνουν κανένα σεβασμό ούτε στους δασκάλους ούτε δα και στους παιδαγωγούς. Και γενικά οι νέοι παίρνουν το ύφος των ανθρώπων της προχωρημένης ηλικίας και προσπαθούν και στα λόγια και στα έργα να τους ξεπεράσουν , οι γέροι από την άλλη ρίχνοντας τον εαυτό τους στο επίπεδο των νέων θέλουν να είναι ανεξάντλητη πηγή ευτραπελίας  και λεπτών χαριεντισμών και αντιγράφουν τη νεανική συμπεριφορά για να μη δίνουν την εντύπωση πως είναι άνθρωποι δυσάρεστοι και δεσποτικοί. Βεβαιότατα είπε. Στην ύψιστη  δα είπα εγώ, φίλε μου, αποκορύφωση φτάνει μέσα στην πόλη τούτη η κατάχρηση της ελευθερίας , όταν πια οι αγορασμένοι και οι αγορασμένες χαίρουν ακριβώς την ίδια ελευθερία, όποια κι εκείνοι που τους αγόρασαν. 562 Ε- 563 Β

·         Είναι αλήθεια είπα εγώ, ολοφάνερο ότι κάθε φορά που φυτρώνει ένας τύραννος είναι αυτός ένα βλαστάρι που έχει τη ρίζα του στη δήθεν προστασία του λαού και πουθενά αλλού. 566 D

·         Γι αυτό λοιπόν , είπα, σαν σοφοί που είναι οι ποιητές της τραγωδίας δεν έχουν παράπονο με εμάς και με κείνους όσοι έχουν πολιτικές αντιλήψεις συγγενικές με τις δικές μας, επειδή δεν θα τους κάνουμε δεκτούς στην πολιτεία μας έπειτα από τους ύμνους που ψάλλουν στην τυραννία.568 Β

·         Έχω την  αντίληψη ότι μερικές από τις μη αναγκαίες ηδονές κι επιθυμίες είναι παράνομες και μου φαίνεται πως αυτές υπάρχουν μέσα στην καρδιά του καθενός, επειδή όμως πιέζονται από τους νόμους και τις ανώτερες επιθυμίες βοηθημένες από το λογισμό, εξαφανίζονται από μερικών ανθρώπων την ψυχή ή ολοκληρωτικά ή αφήνουν μονάχα ασήμαντα και αδύνατα κατάλοιπα , σε άλλων όμως ανθρώπων τις ψυχές δυναμώνουν και πληθαίνουν. Ποιες είναι τέλος πάντων , είπε, αυτές οι ηδονές που έχεις υπόψη σου; Αυτές που ξυπνούν μέσα στον ύπνο μας είπα εγώ, τον καιρό που το άλλο τμήμα της ψυχής μας  , όσο είναι λογικό και ήμερο και εξουσιαστικό επάνω στο αντίθετο, βυθίζεται στη νάρκη, ενώ το θηριώδες και το άγριο χορτασμένο από φαγητό ή από μέθη σκιρτά και διώχνοντας τον ύπνο ζητά να ξεχυθεί και να χορτάσει τις συνηθισμένες του επιθυμίες. Ξέρεις ότι μέσα σε αυτή την κατάσταση τολμά όλα να τα κάνει, επειδή δεν το δεσμεύει ουδέ το αντικόβει ούτε ντροπή ούτε φρόνηση. 571 B-C

·         Όταν όμως θαρρώ έχει κανείς ψυχική υγεία και σωφροσύνη και πέφτει να κοιμηθεί  έχοντας ξυπνήσει  το λογισμό του και έχοντάς τον  φιλέψει με ωραία λόγια και σκέψεις πέφτοντας ο ίδιος σε βαθειά εσωτερική συλλογή και όταν το επιθυμητικό από την άλλη μεριά δεν το ρίξει ούτε στην ένδεια ούτε στο χορτασμό, για να κοιμηθεί και να μη φέρνει με τις χαρές και με τις λύπες του ταραχή στο άριστο τμήμα της ψυχής του, αλλά να το αφήνει ξεχωρισμένο και καθαρό να εξετάζει και να απλώνεται έως που να φτάσει να αισθανθεί κάτι που δεν ξέρει από εκείνα που έχουν υπάρξει ή υπάρχουν ή μέλλουν να υπάρξουν και όταν ακόμη ο άνθρωπος εκείνος έχοντας καταπραΰνει και το θυμοειδές δεν πάει να κοιμηθεί, ενώ ο θυμός του έχει ερεθιστεί έπειτα από εκρήξεις οργής εναντίον κάτινων, κι έτσι έπειτα από τον ησυχασμό των δυο ειδών και την έγερση του τρίτου είδους που είναι έδρα της  φρόνησης πέφτει πια σε ανάπαυση, σε μια τέτοια κατάσταση, όπως πολύ καλά ξέρεις, έρχεται σε στενότατη επαφή με την αλήθεια και παύουν τότε ολοκληρωτικά να παρουσιάζονται οι παράνομες φαντασίες των ενυπνίων. Είμαι πέρα για πέρα , είπε, σύμφωνος. Όλα τώρα αυτά  τα είπαμε παρασυρμένοι σε μια επιπρόσθετη παρέκβαση. Εκείνο που θέλουμε να σημειώσουμε είναι τούτο. Υπάρχει δηλαδή μέσα στο εσωτερικό του καθενός μας ένα τρομερό και άγριο και παράνομο  είδος επιθυμιών ακόμη και σε μερικούς από εμάς που δίνουμε την εντύπωση πολύ μετρημένων ανθρώπων. Αυτό δα πραγματικά δείχνεται καθαρά μέσα στον ύπνο. 571 D- 572 B

·         Άραγε λοιπόν δεν είναι δεμένος μέσα σε ένα τέτοιο δεσμωτήριο ο τύραννος όντας τέτοιος που τον έχουμε περιγράψει, γεμάτος δηλαδή από υπερβολικούς και πολυποίκιλους φόβους και έρωτες; 579 Β

·         Nα βάλουμε λοιπόν είπα εγώ, ένα πληρωμένο διαλαλητή ή να διαλαλήσω ο ίδιος ότι ο γιος του Αρίστωνος έβγαλε την απόφαση ότι ο άριστος και ο δικαιότατος είναι ευδαιμονέστατος και ότι αυτός είναι ο άνθρωπος που έχει βασιλικώτατη ψυχή  και ημπορεί τον εαυτό του να τον κυβερνά ωσάν βασιλιάς και ότι ο κάκιστος και αδικώτατος είναι αθλιώτατος και αυτός πάλι τυχαίνει να είναι όποιος έχοντας τυραννική ψυχή είναι απολυταρχικώτατος τύραννος του εαυτού του και της πόλης; 580 C

·         Είναι φανερό ότι στα τρία είδη της ψυχής [ λογιστικό, θυμοειδές, επιθυμητικό] αντιστοιχούν και τρία είδη ηδονών, σε καθένα είδος και από μια αντίστοιχη ηδονή. επίσης αντιστοιχούν τρία είδη επιθυμιών και εξουσιών. Πώς το λες αυτό; είπε. Το ένα, επαναλαμβάνω, ήταν αυτό που κάνει στον άνθρωπο δυνατή τη μάθηση, το άλλο αυτό που κάνει τον άνθρωπο ικανό να θυμώνει, στο τρίτο… το επιθυμητικό εξαιτίας της σφοδρότητας των επιθυμιών που αναφέρονται στο φαγητό, το ποτό,  στην αφροδίσια απόλαυση και σε όλα τα παρεπόμενα. 580 D…

·         Δεν είναι αυτό το γεγονός η αφορμή να ειπούμε ότι τα πρωταρχικά γένη των ανθρώπων είναι τρία, ο φιλόσοφος, ο φιλόνικος και ο φιλοκερδής; 581 C

·         Θα έχεις θαρρώ παρατηρήσει ότι οι άνθρωποι πέφτουν σε πολλές τέτοιες καταστάσεις που τους κάνουν  με τα βάσανα που τους φέρνουν να εγκωμιάζουν ως το πιο γλυκύτατο πράγμα όχι τη χαρά, αλλά το να μην ενοχλείται κανείς από τη λύπη και την ησυχασμό από τα βάσανα.  Πραγματικά, είπε, τούτη η ησυχία είναι γι αυτούς τότε ίσως ευχάριστη και επιθυμητή. Και όταν όμως παύσει κανείς, είπα, να αισθάνεται χαρά, θα του είναι ο ησυχασμός της ηδονής ένα πράγμα λυπηρό. Δεν είναι απίθανο, είπε.  583 D… Ώστε αυτή η κατάσταση της ησυχίας, είπα εγώ, δεν είναι, αλλά φαίνεται πως είναι ηδονή, όταν τη συγκρίνεις με το άλγος και άλγος, όταν τη συγκρίνεις με την ηδονή και δεν μας χρησιμεύουν αυτές οι ψευδαισθήσεις καθόλου για την αληθινή διευκρίνιση της ηδονής αποτελώντας μονάχα κάποια μαγική ψευδαισθησία.584 Α… Ώστε δεν πρέπει να αφήσουμε τον εαυτό μας να παρασυρθεί στην αντίληψη πως η καθαρή ηδονή είναι απαλλαγή από τη λύπη, ουδέ ότι το σταμάτημα της ηδονής είναι η λύπη.  Βέβαια και δεν πρέπει. Και όμως, είπα, οι καταστάσεις που φτάνουν έως την ψυχή με τη μεσολάβηση του σώματος και εμείς τις λέμε ηδονές οι περισσότερες και σπουδαιότερες είναι αυτού του είδους, δηλαδή κάποιες απαλλαγές από λύπες. 584 C… Όταν κινούνται προς την κατεύθυνση της λύπης, η σκέψη τους δεν τους απατά και πραγματικά λυπούνται, όταν όμως κινούνται από τη λύπη προς τη μεσάζουσα κατάσταση δεν αμφιβάλλουν καθόλου ότι φτάνουν σε κάποια πλήρωση και ηδονή και πέφτουν σε αυταπάτη, γιατί αντιπαραβάλλουν το άλυπο προς τη λύπη, χωρίς να έχουν είδηση τι είναι η ηδονή, απαράλλακτα ωσάν να αντιπαραβάλλει κανείς το φαιό προς το μελανό χωρίς να έχει είδηση για το λευκό. 584 Ε- 585 Α

·         Ώστε γενικά τα γένη που ασχολούνται με την εξυπηρέτηση του σώματος έχουν συγκριτικά με τα γένη που ασχολούνται με την εξυπηρέτηση της ψυχής μικρότερη συμμετοχή επάνω στην ουσία; Πολύ μικρότερη. 585 Δ

·         Ώστε όσοι δεν ξέρουν τι θα ειπεί φρόνηση και αρετή αλλά περνούν τον καιρό τους πάντοτε μέσα στις ευωχίες  και τα παρόμοια, πέφτουν όπως φαίνεται προς τα κάτω και ξανανεβαίνουν προς το μεσοδιάστημα και περιτριγυρίζουν σε τούτο το μέρος, χωρίς να έχουν καμιά σταθερή κατεύθυνση μέσα σε όλη τους τη ζωή. Προς το αληθινό  επάνω δεν ημπόρεσαν ξεπερνώντας τούτο το μεσοδιάστημα να υψώσουν το βλέμμα ουδέ τον εαυτό τους , ούτε εδοκίμασαν μια τω όντι με το ον πλήρωση του εσωτερικού τους, ουδέ εδοκίμασαν τη γλυκύτητα της σταθερής και καθαρής ηδονής. 586 Α

·         Δεν είναι λοιπόν αυτοί αναγκασμένοι να πέφτουν σε ηδονές ανάμεικτες με λύπες, ηδονές που είναι είδωλα και σκιαγραφήματα της αληθινής ηδονής και που παίρνουν τη ζωηρότητα των χρωματισμών τους μόνο αν τοποθετηθούν η μια δίπλα στην άλλη, και μόνο σε αυτή την αντιπαράθεση χρεωστούν και οι δυο τους τη σφοδρότητά τους; Και η παράπλευρη τοποθέτησή τους δεν γίνεται αιτία να γεννούν μέσα στις ψυχές των αφρόνων λυσσασμένους έρωτες προς την αφεντιά τους και να γίνονται αυτές αφορμή να σηκώνεται γύρω τους τρομερός πόλεμος σαν τις τρομερές μάχες που γύρω από το είδωλο της Ελένης έκαναν οι Έλληνες στην Τροία , κατά τη διήγηση του Στησιχόρου, μη ηξαίροντας την αλήθεια; 586 Β-C

·         Ώστε όταν η ψυχή ολόκληρη πειθαρχεί στο φιλόσοφο τμήμα της και δεν πέφτει σε διχοστασίες ημπορεί πια και το κάθε τμήμα όχι μόνο και κατά τα άλλα να κάνει τη δουλειά του και να είναι δίκαιο, αλλά και να χαίρεται το καθένα τους τις ηδονές που του ταιριάζουν όντας γι αυτό εξαιρετικώτατες και αληθινώτατες. 586 Ε

·         Πιστεύουμε ότι είναι για τον καθένα συμφερότερο πράγμα να κυβερνιέται από κάτι θεϊκό  και φρόνιμο και ότι το πιο καλύτερο είναι το θεϊκό τούτο στοιχείο να το έχει δικό του μέσα στην ψυχή του , αν όμως δεν συμβαίνει αυτό, καλό είναι να τον κυβερνά επαγρυπνώντας τον απ έξω, επειδή σκοπός μας τελικός είναι η υποταγή μας στην ενιαία διακυβέρνηση από το ίδιο στοιχείο να μας κάνει όλους μας μέσα στα όρια του δυνατού όμοιους και φίλους… Και το ίδιο συμβαίνει και  με τη διακυβέρνηση των παιδιών που μας υποχρεώνει να μη τους δίνουμε ελευθερία προτού εγκαθιδρύσουμε μέσα στην ψυχή τους μια πολιτική κοινότητα, όπως κάνουμε και στην πόλη και προτού, έπειτα από μακρή καλλιέργεια του ευγενικώτατου τμήματος της ψυχής τους  αφήσουμε μέσα στην ψυχή τους ένα όμοιο φύλακα και άρχοντα για να μας αντικαταστήσει. 590 D- E

·         «Κατάλαβα, είπε, θέλεις να ειπείς μέσα στην πόλη, οποίας εμείς τη θεμελίωση περιγράψαμε. Μια πόλη που είναι τοποθετημένη στην περιοχή των λόγων, αφού θαρρώ πως δεν υπάρχει σε κανένα μέρος της γης.

·         Ίσως, όμως, είπα εγώ, να είναι τοποθετημένη ψηλά στον ουρανό ως παραδειγματικό πρότυπο, για να τη βλέπει όποιος θέλει και να κανονίζει τη διοίκηση του εαυτού του. Το αν υπάρχει ή θα υπάρξει δεν φέρνει καμιά διαφορά. Γιατί αυτός θα κοιτάξει να συμμερίζεται τα θελήματα και τη μοίρα μονάχα εκείνης και όχι κάποιας άλλης οποιασδήποτε .» 592 Β

·         Πολλές φορές βλέπουν τα πράγματα προτύτερα, όσοι έχουν αμβλύτερη και όχι όσοι έχουν οξύτερη όραση. 596 Α

·         Οι κλίνες αυτές που είπαμε δεν είναι τριών λογιών; Η μια αυτή που υπάρχει μέσα στην περιοχή της πρωταρχικής ύπαρξης και δεν ημπορούμε θαρρώ να πούμε γι αυτή ότι την έχει φτιάσει ο θεός, εκτός αν συ ξέρεις να την έχει φτιασμένη ένας άλλος; Θαρρώ κανένας άλλος. Άλλη μια εκείνη που έφτιασε ο μαραγκός. Και άλλη εκείνη που έφτιασε ο ζωγράφος. 597 Β

·         Η ζωγραφική και γενικά κάθε μιμητική τέχνη κατασκευάζει ως έργο της κάτι που στέκει από την αλήθεια πολύ μακριά και έχει αναστροφή  με το ψυχικό μας εκείνο τμήμα που είναι πολύ από τη φρόνηση ξεμακρυσμένο και γίνεται συντρόφισσά του και φιλενάδα του χωρίς από το σύνδεσμο αυτό να ημπορεί να βγει τίποτε σωστό και αληθινό. 603 Β

·         Έτσι λοιπόν δεν θα παραβιάσουμε το δίκαιο αν δεν τον κάνουμε δεκτό [ το ζωγράφο] μέσα σε μια πόλη που μέλλει να ζει ευνομημένη, γιατί ερεθίζει και θρέφει αυτό το τμήμα της ψυχής και κάνοντάς το ισχυρό εξαφανίζει το λογιστικό τμήμα, απαράλλακτα όπως γίνεται μέσα σε μια πόλη όταν κανείς ισχυροποιώντας τους παλιανθρώπους παραδίνει στη διάκρισή τους την πόλη και από το άλλο μέρος εξολοθρεύει τους ανθρώπους που έχουν ανώτερη μόρφωση. Κατά τον ίδιο τρόπο και ο ποιητής θα ειπούμε πως δημιουργεί μέσα στην ψυχή του καθενός πολίτη μια κακή πολιτική κοινότητα κάνοντας τα χατίρια που αρέσουν στο ανόητο τμήμα της ψυχής που δεν είναι σε θέση να ξεχωρίζει τα μεγαλύτερα από τα μικρότερα , αλλά τα αυτά πράγματα άλλοτε τα παίρνει για μεγάλα και άλλοτε για μικρά, ειδωλοποιώντας είδωλα και έχοντας σταθεί σε μιαν ακαταμέτρητη απόσταση μακριά από την αλήθεια. 605 Β- C

·         Πρέπει να γίνει στην πόλη δεκτό εκείνο μόνο το τμήμα της ποίησης που αποτελείται από τους ύμνους των θεών και τους εγκωμιασμούς των καλών ανθρώπων. Αν όμως αφήσεις και μπει μέσα στην πόλη η Μούσα που παρέχει τέρψη ως μελική ή επική ποίηση, θα τα καταφέρεις να σου στήσουν το θρόνο τους μέσα στην πόλη ζευγαρωμένες η ηδονή και η λύπη, αντί για το νόμο και το λόγο, ενώ αυτά τα τελευταία είναι κατά τη γενική αντίληψη πάντοτε το πιο υπέροχο πράγμα. 607 Α

·         Είναι πραγματικά, είπα, φίλε μου Γλαύκων, ένας μεγάλος αγώνας, περισσότερο μεγάλος από όσο φαίνεται , το να γίνει κανείς καλός ή κακός και γι αυτό δεν αξίζει ούτε από τιμές ούτε από χρήματα ούτε από κάποιο αξίωμα ουδέ από την ποίηση την ίδια να παρασυρθεί στην παραμέληση της δικαιοσύνης και των υπόλοιπων αρετών. 608 Β

·         Όσο για την ψυχή, δεν υπάρχει κάτι που την κάνει κακή; Υπάρχει και παραϋπάρχει. Όλα βέβαια όσα συνεζητούσαμε, η αδικία, η ακολασία, η δειλία η αμάθεια. 320 C

Όταν βλέπουμε τον δίκαιο άνθρωπο να είναι πεσμένος μέσα σε φτώχεια ή σε αρρώστειες ή σε κάτι άλλο από εκείνα που θεωρούμε εμείς ως δυστυχήματα, πρέπει να σκεφτόμαστε ότι αυτά στο τέλος θα του βγουν σε καλό κατά το διάστημα της ζωής του ή και ύστερα από το θάνατό του. 613 Α